54
55
behoeven en hun opleiding zal daarmede in overeenstemming moeten worden ge
bracht. Het zal omgekeerd aanbeveling verdienen dat zij, die in de praktijk ge
roepen zijn tot de vorming van de nieuwe archieven, kennis dragen van de functie,
die deze archieven zullen gaan vervullen, nadat ze voor de administratie niet
meer van onmiddellijk belang zijn. Het is echter niet wenselijk voorgekomen dien
aangaande voorschriften in deze wet op te nemen. Aan de verschillende admini
straties kan worden overgelaten in hoeverre zij bij de aanstelling van bedoeld
personeel het bezit willen vorderen van de hoedanigheid van hoger of middel
baar archiefambtenaar in de zin van art. 9 van deze wet, dan wel een andere
of wellicht geen enkele bevoegheid willen eisen.
Toezicht. Voorts dient voorzien te worden in een meer doeltreffend toezicht
op de goede bewaring en een goed beheer van de onderscheidene archieven, ook
wanneer die nog onder de administratie berusten. Ook al zal zoals hierboven
is uiteengezet aan de administratie moeten worden overgelaten welk systeem
van archiefvorming zij wil volgen, dan neemt dit naar het oordeel van de onder
getekende niet weg, dat het met het oog op de bestemming van de gevormde
archieven gewenst is, dat er toezicht op wordt uitgeoefend dat de administratie
aan het door haar gevolgde systeem de hand houdt. Voorts zal erop dienen te
worden toegezien, dat de vernietiging van de daarvoor bij de administratie in
aanmerking komende stukken vóór de overbrenging naar de desbetreffende ar
chiefbewaarplaatsen geschiedt, opdat deze niet onnodig worden belast, en dat de
in art. 5 van het ontwerp voorgeschreven overbrenging regelmatig geschiedt.
Archiefraad. Op grond van de verscheidenheid van de vraagstukken,
welke zich op het gebied van het archiefwezen voordoen, en de daarbij betrokken
belangen van overheid en burgers, bestaat naar de ondergetekende meent be
hoefte aan een college, dat de minister van O., K. en W. van advies kan dienen,
telkens wanneer deze dat 'noodzakelijk oordeelt of wanneer dat college meent dat
daartoe aanleiding bestaat.
Tot de onderwerpen waarmede dit college, in het ontwerp Archiefraad ge
noemd, zich zal hebben bezig te houden behoort o.a. het vraagstuk van de ver
nietiging van archieven, dat met het oog op het ruimtegebrek in stijgende mate
aandacht blijft vragen. Ook de verschillende huisvestingsproblemen, die hier
mede samenhangen, personeelsaangelegenheden, waaronder de vraagstukken om
trent te stellen eisen van benoembaarheid en de opleiding, de toepassing van de
microfilm op archiefgebied en nog vele andere problemen zullen, naar het zich
laat aanzien, onderwerpen van behandeling vormen. In verband met de ver
scheidenheid hiervan zal de samenstelling van de Archiefraad veelzijdig moeten zijn.
Dit college zal geen doublure gaan vormen van de permanente commissie voor
de post- en archiefzaken bij de rijksadministratie, als bedoeld in art. 4 van het
Besluit post- en archiefzaken rijksadministratie 1950, Stb. K 425. Het zal wel
kunnen voorkomen, dat bepaalde aangelegenheden door beide colleges zullen
worden behandeld, doch het uitgangspunt blijft verschillend: immers, terwijl het
bij de permanente commissie gaat om het geven van adviezen betreffende de
werkwijze, volgens welke de archiefzaken van de departementen van algemeen
bestuur worden behandeld, t.w. de archiefvorming bij de administratie, zal de
Archiefraad zich voor alles bezighouden met maatregelen, die met het oog op de
toekomstige bestemming van de gevormde archieven moeten worden getroffen.
Archiefbescheiden van provinciën. Aan een eigen beheer door
de provinciën van archiefbescheiden, welke ouder zijn dan vijftig jaar, bestaat
naar het oordeel van het merendeel der colleges van gedeputeerde staten geen
behoefte. De zorg voor de jongere archiefbescheiden is in het ontwerp toever
trouwd aan gedeputeerde staten. De desbetreffende bepalingen zijn thans opge
nomen in een afzonderlijk hoofdstuk, gelijk bij de tegenwoordige wet het geval
is met de archieven van gemeenten en met die van waterschappen, veenschappen
en veenpolders.
Terugvordering van archiefbescheiden. De ervaring heeft
geleerd, dat de huidige wettelijke regelingen te kort schieten t.a.v. de middelen,
waarover de overheid behoort te beschikken om archiefbescheiden, die bestemd
zijn om onder de overheid te berusten, doch op de een of andere wijze niet be
rusten onder het overheidsorgaan waaronder zij behoren te berusten, terug te
vorderen. Om in deze leemte te voorzien wordt in art. 4 aan ieder, die zodanige
archiefbescheiden onder zich heeft, de verplichting opgelegd deze af te geven.
Het komt de ondergetekende voor, dat het te ver zou gaan de mogelijkheid te
scheppen van een algemene strafsanctie tegen hen, die aan de evengenoemde ver-
plichtmg niet voldoen. Hij zou willen volstaan met het in het leven roepen van
een strafbedreiging voor die gevallen, waarin de onrechtmatigheid van het onder
zich hebben van archiefbescheiden flagrant en voor ieder duidelijk is. Vandaar de
in art. 39 neergelegde beperking tot archiefbescheiden, daterende van na het
herstel van de onafhankelijkheid in 1813, en d,e eveneens in dit artikel vervatte
beperking, dat eerst dan tot een strafvervolging kan worden overgegaan, wan
neer de archiefbescheiden niet zijn afgegeven binnen een maand, nadat de mi
nister van O., K. en W. schriftelijk heeft medegedeeld, dat inlevering behoort
plaats te vinden.
Wellicht ten overvloede zij hierbij nog aangetekend, dat de in art 4 neergelegde
verplichting mede betrekking heeft op archiefbescheiden, daterende van vóór het
herstel der onafhankelijkheid in 1813.
Artikelen
Art 1. Het eerste lid van dit artikel spreekt voor zich zelf. De in het ontwerp
van de Vereniging van Archivarissen in Nederland geopperde gedachte om de
uitvoering van de Archiefwet naar het Departement van Algemene Zaken over
te brengen is niet overgenomen, omdat naar de mening van de ondergetekende
hierbij het accent te sterk is gelegd op het belang, dat de administratie heeft bij
de goede bewaring van de overheidsarchieven met het oog op de daarin neer
gelegde rechten en verplichtingen van de overheid en de burgers. Hoewel de
ondergetekende dit belang evenmin miskent als het belang, dat de administratie
voor het voeren van haar beleid heeft bij een goede bewaring van de overheids
archieven, dient toch in aanmerking te worden genomen dat de archiefbescheiden
na verloop van een aantal jaren hun belang voor de administratie grotendeels
verliezen en dat zij ook als bewijsstukken van rechten en verplichtingen met het
klimmen van de jaren steeds minder geraadpleegd worden, terwijl daarentegen
het belang, dat de archieven hebben voor de wetenschap, veel meer een blijvend
karakter draagt. Het vorenstaande rechtvaardigt, dat de uitvoering van de wet
evenals de rijksarchiefdienst gelijk tot dusverre onder het ministerie van
O., K. en W. ressorteert.
Het tweede lid omschrijft wat onder archiefbescheiden wordt verstaan Een
dergelijke omschrijving, die in de Archiefwet-1918 ontbrak, lijkt niet 'slechts
methodisch wenselijk, doch is bovendien noodzakelijk in verband met de in art 39
opgenomen strafbepaling. De term archiefbescheiden heeft in dit onderwerp een
ruimere betekenis dan men daaraan in de praktijk pleegt te geven. Men spreekt
van archiefbescheiden gemeenlijk als men denkt aan losse stukken, terwijl men
daarnaast van archieven spreekt wanneer men denkt aan organisch samenhangende
complexen van stukken. Op grond van de gedachte, dat elk archief ten slotte
bestaat uit een aantal archiefbescheiden, wordt in dit ontwerp eenvoudigheidshalve
voor beide begrippen het woord archiefbescheiden gebruikt.
Onder de in het tweede lid, sub b, bedoelde bescheiden worden b.v. verstaan
de archiefbescheiden van geseculariseerde kerkelijke instellingen, die door de
Staten in beslag zijn genomen of aan de steden, waarbinnen die instellingen wa
ren gelegen, zijn overgelaten. Deze archiefbescheiden berusten thans in een rijks-
of gemeentelijke archiefbewaarplaats. Ook archiefbescheiden van bepaalde fami
lies zijn dikwijls met de huizen, waarin zij bewaard werden, in de handen van
het openbare gezag overgegaan. Toen b.v. de Staten van Utrecht in 1649 de
heerlijkheid en het huis van de burggraven van Montfoort kochten, verwierven
zij tevens de archiefbescheiden, welke thans in het rijksarchief te Utrecht berusten.
Bij de in het tweede lid, sub c, gebezigde woorden „uit anderen hoofde" is
onder meer gedacht aan bepalingen van het reglement van een waterscnap.
De term overheidsorganen in het derde lid wordt gebruikt in de ruimst moge
lijke zin, zodat daaronder zowel de bestuursorganen vallen alsook die organen,
commissies en personen, die een wetgevende, rechtsprekende of adviserende taak
oefenen.
Art. 2. In dit artikel wordt aan alle overheidsorganen uitdrukkelijk de plicht
