78
gilden- en kerkarchieven e.a.; beide gaan terug tot de 12e eeuw. Verder
over het Staatsarchief te Cagliari (H. L. Mikoletzky), over Italiaanse.
Spaanse en Hongaarse militaire archieven (O. Regele). De boekbesprekingen
zijn hoofdzakelijk historisch; de Zeitschriftenschau daarentegen, uitnemend
bewerkt door mevr Weinzierl—Fischer, archivistisch.
Oei Aichivat 1953 afb. 1 brengt een herdruk van een hoofdstuk van de
kortgeleden overleden nestor der Duitse geschiedvorsers, de 90-jarige Fried-
rich Meinecke, van 1887 tot 1901 lid van het archiefgilde, over .^Das alte
Geheime Staatsarchiv De Zwitserse rijksarchivaris dr Largiadèr geeft een
overzicht van het archiefwezen in Zwitserland, waarover hij op de Archiv -
tag van Augustus 1952 sprak en reeds vroeger mededeling deed (zie Ned.
Archievenblad 1950/51, p. 36 vlg.). Over het Oostenrijkse archiefwezen en
zijn ontwikkeling sinds 1945 schrijft dr A. Hoffmann. Het archiefwezen der
Cvangelische Kerk wordt door dr W. Lampe besproken; dit dateert eerst
van 1919, toen Kerk en Staat gescheiden werden; de bescheiden gaan uiter
aard tot de 16c eeuw terug. Het archivariaat begon 1933. doch kreeq eerst
in 1939 gestalte.
Dr J. I apritz, die deelgenomen heeft aan de eerste stage international
technique d archives" te Parijs, geeft zijn indrukken vtin het Franse archief
wezen. Enigszins verbijsterend voor o n s is zijn slotwoord: In Zukunft wird
die internationale Archivfachsprache die französische sein, und die französi-
schen Normen und Einrichtungen werden den Ausgangspunkt internationaler
Gesprache bilden".
Afl. 2 brengt een artikel van dr B. Poll over het lot der Duitse leger-
archieven in de oorlogsjaren; er is een en ander verloren gegaan voor goed,
en de stukkan betreffende de Wereldoorlog II bevinden zich grotendeels
in handen van de westelijke geallieerden. Technische mededelingen over be
waring van archivalia in het jonge Bondsarchief te Koblenz geeft de direc
teur, dr G. Winter. Dr Lisa Kaiser geeft inlichtingen omtrent moderne,
economische wijzen van archiefbewaring, zulks m.o. op de onoplosbare pro
blemen die de enorme toevloed van nieuwe archieven stelt; het betreft de
bestrijding van de dode ruimte in de depots.
De directeur van het Historische Archiv van het aartsbisdom Keulen geefr
in afl. 3 een overzicht van de huidige stand van het katholiek-kerkelijke
archiefwezen in de Duitse Bondsrepubliek. Een artikel van dr Lisa Kaiser:
Zur fragc der Archivierung von Aktenbestanden staatlicher statistischer
Amter in Bundesgebiet, brengt ons in de modernste archivistieke problemen.
Over „Aufgaben, Aufbau und Tatigkeit des Historischen Archivs der Gute
hof fnungshütte" deelt de archivaris van dit bedrijf H. Lohberg belangrijke
bijzonderheden mede. De geschiedenis ervan begint in 1741.
De 4e afl. brengt de verslagen van de 32e Duitse ,,Archivtag gehouden
op 14 en 15 Sept. 1953. De eerste zitting was aan de bedrijfsarchieven ge
wijd, ingeleid door dr Vollmei*. Flet historisch belang dezer archieven wordt
nog steeds niet voldoende ingezien; het gemak, waarmee men deze nog steeds
vernietigt, bedreigt, naar het woord van collega Sabbe, de levensbronnen der
historische wetenschap. Over de 16e eeuw is hieromtrent Fuggerarchief
te Augsburg! meer bekend dan over de 19e. Alfred Krupp stichtte in 1905
het bedrijfsarchief dezer onderneming, nadat in 1904 het Archiv fiir Rhei-
79
nisch-Westfalische Wirtschaftsgeschichte door de Kamer van Koophandel te
Düsseldorf in het leven was geroepen. Ook in andere delen van Duitsland
ontstonden dergelijke instellingen; in 1910 volgde het Schweizerische Wirt-
schaftsarchiv té Basel en een analoge stichting in Zürich. Gelijk bekend kwam
in 1914 het Nederlandsch Econ.-Historisch Archief tot stand, gevestigd te
's-Gravenhage. Oostenrijk volgde in 1932, Engeland in 1934 met de schep
ping van een „Council for the Preservation of Business Archives", die ech
ter geen archieven verzamelt doch zich tot informerende en adviserende taak
beperkt. De verzorging der bedrijfsarchieven echter liet ook in Duitsland
bekende uitzonderingen daargelaten aanvankelijk alles te wensen over
In 1935 kwam ook hiervoor de keer. Staatsarchiefambtenaren werden voor
het werk aan de bedrijfsarchieven beschikbaar gesteld; de nadruk werd er
echter op gelegd dat de archiefzorg van het bedrijfsleven de eigen taak daar
van te achten is. Voor de doorvoering der maatregelen werd een archief-
commissie ingesteld, gevormd uit vertegenwoordigers van grote bedrijven en
der Staatsarchieven te Düsseldorf en Münster. Door diverse bedrijven op het
gebied der zware industrie werden daarna historisch, economisch
en op het gebied der dagblad geschiedenis ge Is pee'i al i-
s eer de a r c h i e f a m b t e n a r e nl) aangesteld, waarvan opvallend veel
vrouwelijke. Vlak voor de oorlog waren ook andere bedrijfstakken hiervoor
gewonnen. Ook de Reichswirtschaftskammer was inmiddels in de archief
verzorging ingeschakeld. In het begin van de oorlog werd te Dortmund een
„Westfalisches Wirtschaftsarchiv" gevestigd door de Kamer van Koop
handel aldaar en de Gesellschaft fiir westfalische Wirtschaftsgeschichte:
Het einde van de oorlog vond de bedrijfsarchieven verwaarloosd; herstel
der bedrijven zelf was voorshands het eerste werk. In 1946 werd ook dat
der archieven ter hand genomen onder leiding van prof. Bruno Kuske; richt
lijnen voor bescherming ook hiervan werden ontworpen waarbij, om aan de
te eerbiedigen bezwaren der bedrijven tegemoet te komen, werd bepaald dat
stukken, die naar het oordeel der eigenaars „gegenwartsbedeutung" hebben,
werden uitgezonderd, en het raadplegen der archieven van de toestemming
der eigenaars afhankelijk werd gesteld. In 1950 kwam, uitgaande van de ar
chiefafdeling van het ministerie van Binnenlandse Zaken der Duitse Demo-
kratische Republiek een „Anweisung zur Errichtung von Betriebsarchiven"
tot stand; ook in de Sovjet-zone zijn economische en bedrijfsarchieven ont
staan. Uit de leergangen aan het Instituut voor Archiefwetenschap te Potsdam
hebben zich arbeidsgemeenschappen van bcdrijfsarchivisten gevormd.
Zoals uit het bovenstaande blijkt kunnen wij t.a.v. de bedrijfsarchieven van
het Duitse voorbeeld nog heel wat leren.
Het belangrijke artikel van dr V. wordt aangevuld door „Korreferate" van
dr Mertes (Das Archivwesen der Wirtschaft) en dr Mikoletzky Wirtschafts-
archive (in Oostenrijk)), waarvoor wij, evenals voor de hierover gevoerde
discussie, belangstellenden naar het tijdschrift zelf mogen verwijzen. Hier
echter toch deze opmerking: voor de opleiding der talloze bcdrijfsarchivisten,
in Duitsland „Werksarchivare" genoemd, gaf een der debaters aan de „archi-
varisch geschulte Volkswirt oder Ingenieur" de voorkeur boven de „volks-
wirtschaftljch vorgebildete Berufsarchivar". Ook dit knope men hier te lande,
L Spatiëring van mij, Ref.
