30
bladen werden opgehangen. De banden van registers werden alle tevoren
verwijderd, daar deze niet meer bruikbaar waren. Na droging blad voor blad
werden de registers opnieuw gebonden. Op deze wijze zijn alle gemeente
archieven, die nat geweest zijn, aldaar gedroogd.
Hieronder volgt nu een overzicht van ae archieven, die waterschade hebben
gehad. Gelukkig blijkt deze veel minder groot dan te verwachten was, en
van slechts een enkeie polder is iets verloren gegaan door wegspoelen. Veie
secretarissen van gemeenten en polders hebben nog bijtijds hun archieven
naar een bovenverdieping of zolder overgebracht, waardoor mede de schade
is beperkt.
Voorne en Putten.
Hier hebben alleen de gemeenten Hellevoetsluis, Oudenhoorn en Zuidland
waterschade gehad. Bij beide laatstgenoemde gemeenten beperkte dit zich toe
hetgeen zich in de ladekasten bevond voor de registratuur, bevolkingsregisters
en registers B. S. Hellevoetsluis heeft de meeste schade gehad door het
geheel onder water staan van de kluis, terwijl hetgeen zich in de secretarie
bevond, droog gebleven is.
Het archief van de Vierpolders was in de kluis van de Amsterdamsche Bank
te Dordrecht geborgen, waar het water ook de onderste planken van de
kasten bereikt heeft.
De polderarchieven zijn verder alle drooggebleven, behalve dat van de
polder Abbenbroek.
De Hoeksche Waard.
Hierin zijn de gemeentehuizen van Namansdorp en 's-Gravendeel getroffen.
In Numansdorp was het grootste gedeelte van het archief op de bovenver
dieping, zodat alleen enkele laden met dossiers en bevolkingsregisters nat zijn
geweest. In 's-Gravendeel zijn meer dossiers nat geworden, daar het water
hier hoger geweest is, terwijl ook de kluis in het laagste gedeelte nat is ge
worden.
Van de polderarchieven is van Cromstrijen het archiefgedeelte na 1875 nat
geweest. De Oost en West Zomerlanden en Nieuw-Bonaventura, Mookhoek
en Trekdam hebben alleen waterschade gehad aan het lopende archief, terwijl
het archief van de Gorzen en Aanwassen van den Lande van Essche geheel
nat is geweest. Ook de Mijl heeft iets te lijden gehad van het water.
Het archief van de ambachtsheerlijkheid Cromstrijen behalve het gedeelte
dat in het Algemeen Rijksarchief gedeponeerd is, is geheel onder water ge
weest, evenals dat van het Eiland de Tien Gemeten.
Goeree en Overflakke-e.
Het ergst is Stellendam getroffen, waar het archief in kasten in de raad
zaal geheel onder water is geweest. Waarschijnlijk is hier nog iets verloren
gegaan, doch het meeste is gered. In Middelharnis is in de archiefruimte nog
een 20 cm water geweest, zodat alles tot die hoogte nat is geworden, waarbij
enkele registers van vóór 1813, die in het Algemeen Rijksarchief gedroogd en
opnieuw gebonden worden. In Den Bommel heeft men het grootste gedeelte
bijtijds naar boven kunnen brengen, zodat slechts enkele laden met dossiers
nat zijn geworden. Ooltgensplaat heeft vrij veel water in de kluis gehad,
waardoor o.a. 1/3 van het archief van vóór 1813 nat is geworden.
De polderarchieven zijn er hier ook vrij goed afgekomen, daar de meeste
in drooggebleven kluizen berustten.
31
De Oude Polders loozeude op de haven van Klinkerland en De Polders
loozende door het Oudeland van Oude-Tonge hebben alleen waterschade
aan lopende administratie bij de secretaris aan huis gehad, evenals de Polders
loozende door de Suyspolder. Uok Nieuw-Steilendam, Molengors en Brie-
nenspolder hebben waterschade gehad. Van de Magdalenapolder is vermoede
lijk het archief geheel weggespoeld. De Heerenpolder en het waterschap van
de gemeene uitwatering met bemaling van en door den Heerenpolder hebben
enkele stukken verloren, doch het meeste is gered.
Alblasserwaard.
Alblasserdam heeft in de kelder, waar de stukken van de ontvanger lagen,
water gehad. Daar hiervan na verloop van tijd veel vernietigd kan worden,
is de schade gering.
In Papendrecht en Giessendam zijn de kluizen geheel onder water geweest,
doch deze zijn bijtijds ontruimd.
Van de polders zijn alleen vanWijngaarden enkele stukken nat geweest.
Eiland van Dordrecht.
In Dordrecht heeft het registratuurbureau waterschade gehad in de onderste
laden. Van het gemeente-archief is de gehele kelder ondergelopen, waarin
o.a. een pas geschonken rederij-archief geborgen was. Het Dordtse archief
zelf heeft geen schade geleden.1)
Het archief der Doopsgezinde Gemeente, 1896-heden, met acta van het pro
ces i.z. de bezittingen der vroegere gemeente, c. 1860, is geheel verdronken,
maar nu weder gedroogd2).
T.a.v. de bedrijfsarchieven is vernomen dat het archief der R.T.M. te
Rotterdam grotendeels verloren is gegaan.
Het merendeel der bovengenoemde archieven is intussen reeds gedroogd;
het zal alleen nog veel werk vereisen alles weer op de juiste plaats te krijgen.
H. L. HOMMES
NOORD-BRABANT
Zo spoedig mogelijk na de ramp heb ik de getroffen gebieden bezocht
en mij van de waarheid der geruchten omtrent de toestand der archieven
op de hoogte gesteld. Ook hebben Ged. Staten per circulaire opgave der
schade gevraagd, welke door mij in twijfelachtige gevallen gecontroleerd is.
Zij bleek mede te vallen, omdat de waterschapsarchieven veelal in de ge
meentelijke langs de dijken gelegen bewaarplaatsen geborgen zijn. Waren
de hogerop gelegen Landen van Altena en Heusden getroffen geweest,
waar de toestand der bewaarplaatsen ongunstiger is, dan zouden ongelukken
niet uitgebleven zijn.
1) De archivaris der gemeente berichtte: „Hoe weinig er op gerekend was
dat de kelder van het archiefgebouw ooit onder zou kunnen lopen, blijkt wel uit
het feit, dat daarin van 1939 tot 1945 alle archivalia van vóór 1572 benevens de
van het Rijk in bewaring ontvangen archieven geborgen waren. Gelukkig is deze
overstromingsramp niet toen maar eerst zeven jaar later voorgevallen; anders
zouden de gevolgen eenvoudig rampspoedig zijn geweest".
Voor een tamelijk geëxponeerde stad als Dordrecht zij deze narrow escape een
vingerwijzing. (N. v. d. R.).
2) Mededeling van ds A. Mulder (N. v. d. R.).
