28
Hoewel Oudelande en Waarde, zij het in mindere mate dan bovengenoemde
gemeenien, van de watersnood te lijden hebben gehad, kwamen hun archieven,
evenals die van de gelijknamige waterschappen, er zonder kleerscheuren af.
Krabbendijke, waar het heeft gespannen, ontkwam op het nippertje aan de
dans. In Kortgene, waar in de vroege morgen van 1 Februari ruim 2 m water
stond in het nieuwe raadhuis, dat den vorigen middag was ingewijd, leed
alleen het lopend archief schade, die door de firma Samson is hersteld. De
niet onbelangrijke oude archieven der drie samenstellende gemeenten -be
halve Kortgene ook Kats en Colijnsplaats -welke laatste kort te voren naar
de hoofdgemeente waren overgebracht, bevonden zich in de op de verdieping
gelegen archief kamer, en liepen zodoende vrij.
Schouwen en Duiveland.
Zoals men weet is dit eiland het zwaarst van alle overstroomde gebieden
getroffen. Het stond het langst aan de funeste gevolgen van het zeewater
bloot, en de vernietigende werking van eb- en vloedstromen was hier erger
dan waar ook. Voor persoonlijk onderzoek was dan ook geen mogelijkheid;
uit correspondentie moest de situatie hierover tot nu toe zo goed mogelijk
bekend worden. Het onderstaande is dan ook onvolledig, en zal misschien
later nog aanvulling en verbetering lijden.
Hetgeen van het eens zo belangrijke oud-archief van Zieriksee nog over
is is niets beschadigd; van het nieuw-archief is een gedeelte, met name de
registers van de B. S. en Bevolking, nat geworden en door de firma Samson
behandeld. De kelderkluis van het archief van het Waterschap Schouwen
liep onder, waardoor dit schade leed. De eerste hulp aan dit archief, dat
naar de gasfabriek was overgebracht niet met kwade bedoelingen overigens!
werd verleend door de archiefambtenaar van het Hoogheemraadschap
Rijnland. Het daarvoor in aanmerking komende gedeelte is vervolgens over
gebracht naar het Gemeenlandshuis van Rijnland, waar het gedroogd en zo
goed mogelijk verzorgd is.
Het archief van Dreischor heeft een weinig van het water geleden. Ook
het gemeentebestuur van Kerkwerve gevestigd te Zieriksee berichtte dat
slechts een deel van het lopend archief nat was geworden, doch binnen en
kele dagen gedroogd. De archieven van Duivendijke, Elkersee en Ellemeet
zijn, voorzover beschadigd, door de firma Samson gedroogd; het gespaarde
deel van het archief van eerstgenoemde gemeente is overgebracht naar Renesse.
Van Serooskerke vlak bij de beruchte Schelphoek werd een deel naar
Noordwelle overgebracht, een deel was nog ter plaatse in precaire situatie
een ander deel bij de firma Samson in behandeling. In Noordwelle was het
nat geworden deel van het archief gedroogd naar onze aanwijzingen, ten
dele door genoemde firma; de rest was overgebracht naar de noodsecretarie
en een drooggebleven schoolgebouw.
Op Duiveland was naar werd bericht het archief van Ouwerkerk in orde;
dat van Nieuwerkerk werd voor zover nodig, door de firma Samson gedroogd,
en van verlies was niet gebleken. Hetzelfde was in Oosterland het geval.
Minder overzichtelijk is de positie der waterschaps- en polderarchieven. Ge
heel of gedeeltelijk nat geworden zijn, behalve dat van het Waterschap Schou
wen bovengenoemd, de archieven van de Polder Dreischor, de Gooikens-
nieuwlandpolder, de Kleinbeddewaardepolderde jongepolder, de Nieuwe of
fongepolder van Dreischorde waterschappen Ooster- en Sir Jansland en (ver-
29
moedelijk) De Vierbannen van Duiveland. Wij moeten hopen dat de schade
zal meevallen.
Tolen en Sint-Filipsland.
Van de gemeenten op Tolen meldde alleen het zwaargetroffen Stavenisse
schade aan een klein gedeelte van het lopende archief, welke door de firma
Samson werd hersteld. Hulp van het NIDER was hier niet nodig, zomin als
bij de overige gemeenten. De eerste berichten meldden schade aan de archie
ven van de Nieuwe Zuidmoerpolder (vermoedelijk) en de Oud-Kempens-
hofstedepolder, beide te Stavenisse. De overige trof ik in welstand aan.
De secretarie der gemeente Sint-Filipsland was direct na ontvangst onzer
instructies op de daar aangegeven wijze met drogen begonnen, wat door de
firma Samson, zodra deze ter plaatse was, werd voortgezet. In afwachting
van de bouw van een nieuw raadhuis zal het archief tijdelijk worden opge
slagen. Het gemeentebestuur is van plan de registers B. S. en Bevolking, die
voorlopig te Steenbergen worden bewaard, te doen mikrofilmen, ten einde
deze bij een mogelijke nieuwe ramp te sauveren. Het archief van het gelijk
namige waterschap liep schade op, waarvan de details ons nog niet bekend
zijn. Van het waterschap De Prins Hendrikpolder werd een deel door het
water beschadigd. Het werd overgebracht naar het kantoor der Weegbrug,
waar de secretaris-penningmeester de schade zo goed mogelijk trachtte te
herstellen.
Zeeuwse h-V laanderen.
Uit deze contreien bereikten ons geen berichten over schade of verlies van
archieven.
W. S. UNGER
ZUID-HOLLAND
Bij het vernemen van de ramp van 1 Februari 1.1. kwam direct de gedachte
bij mij op: hoe zou het afgelopen zijn met de archieven op de Zuidhollandse
eilanden en in de Alblasserwaard. Het duurde ruim een week voor ik het een
en ander vernam, daar alle zorg van het Provinciaal Bestuur zich natuurlijk
eerst op andere belangen geconcentreerd had, terwijl ik geen gelegenheid kreeg
zelf naar de getroffen gebieden te gaan.
Intussen stelde ik voor Ged. Staten, een advies op voor behandeling van nat
geworden archieven, waarna dit college een circulaire deed uitgaan.
Op 12 Februari kon ik mijn eerste tocht maken naar Voorne en Putten
en het eiland van Dordrecht. Ik bezocht het eerst Hellevoetsluis, waar de
gehele archiefbewaarplaats twee dagen onder water gestaan heeft. Men heeft
geen idee, wanneer men dat niet gezien heeft, hoe jammerlijk zo'n nat ge
worden archief er uitziet. De banden van de registers van de Burgerlijke Stand
waren zo uitgezet, dat ze vastgeklemd in de stalen stelling zaten, zodat er
geen enkele uit te halen was. De losse stukken zagen er ais vodden uit en wa
ren overal verspreid geraakt. Men kreeg het gevoel, dat hier niets meer aan te
verhelpen viel.
Gelukkig echter bleek dit wel het geval te zijn. Al spoedig is er in het ramp
gebied een vertegenwoordiger van de fa. Samson geweest, die kon mededelen
dat deze firma gelegenheid had archieven te drogen en wel op deskundige wijze.
Het is mij gebleken, dat dit inderdaad zeer zorgvuldig gebeurde met behulp
van bladen carton, wit vloeipapier en een drooginstallatie, waarin de losse
