158
Milaan. Hoewel het meest belangrijke elders was geborgen, had de groote
omvang volledige evacuatie onmogelijk gemaakt. Veel van hetgeen ach
ter was gebleven ging in Augustus 1943 ten onder; een der beide bewaar
plaatsen brandde tusschen 10 en 20 dagen! Ook de staatsarchieven in
Turijn en Parma beliepen weliswaar minder, maar toch vrij belangrijke
schade. Het belangrijke archivio communale van Treviso werd grooten-
deels vernield. Niet ernstig is de schade aan de archieven te Genua,
Alessandria en Verona; die van Venetië zijn gelukkig volkomen intact.
De staatsarchieven te Modena en Bologna waren door de Duitscbe
troepen bezet, en in het bijzonder de laatste leden hierdoor verliezen.
Burgerlijke elementen, ten slotte, beschadigden hier en daar de archieven
van de hun onwelgevallige politieke tegenstanders; zoo geraakte het
Archivio di Tribunale in Ferrara in brand. In het algemeen echter schijnen
de archieven der fascistische bestuursorganen niet ernstig te hebben
geleden. Zij waren door de regeering naar diverse plaatsen dm Lombardije
en Venetië overgebracht; niet minder dan twaalf treinen, ieder van 35
wagons, brachten hen onder leiding van den Italiaanschencommissaris
der staatsarchieven en archives-officers" der Geallieerde subcommissie
naar Rome terug.
Overigens is de juiste opgave der verliezen nog niet binnen. Wel is dat
het geval met de zeer belangrijke notarieele archieven, die hier zooals
men weet tot de Middeleeuwen teruggaan. Van de 107 dergelijke archie
ven zijn drie volkomen vernietigd, vijf hevig, zes substantially" (namen
worden niet genoemd). Belangrijke bijzonderheden omtrent particuliere
archieven bracht de subcommissie bijeen. Ook stimuleerde zij het algemeen
toezicht over de archieven door Italiaansche instanties en, in samen
werking met het Vaticaan, over die der Kerk1).
Het Nederlandsch Historisch Filmarchief. In Volksontwikkeling, maand
schrift uitgegeven door de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen van
Juli/Aug. 1947 deelt A. Wiersma iets mede over ons Filmarchief. De
daar bewaarde films zijn „historisch" in tweeërlei opzicht; ten aanzien
van de historie van de film (,,de interessantste werken uit de geschie
denis der cinegrafie") en films van de historie. Hij vertelt hoe het Film
archief aan zijn materiaal komt, n.l. uit filmotheken of filmarchieven in
andere landen. Onlangs werd te Parijs een internationale federatie van
filmarchieven opgericht, waarvan het Ned. Hist. Filmarchief deel uit
maakt. Uitwisseling van belangrijke en actueele films met andere, bij de
Internationale Federatie aangesloten, landen mag hiervan worden ver
wacht.
159°
Benoemingen. Tot lid van de Maatschappij der Nederlandsche Letter
kunde zijn uit archiefkringen benoemd; de heeren M. P. van Buytenen,
dr. W. Formsma, dr. A. L. Heerma van Voss, mej. A. W. Mulde'r
en mej. H. H. P. Rijperman.
Mr. A. C. Bondam f. In Mei 1947 overleed onze senior en laatst
overlevende oprichter onzer Vereeniging, mr. A. C. Bondam, oud-rijks
archivaris in Noord-Brabant en Gelderland. Geboren in 1859, in 1885 te
Groningen gepromoveerd op een proefschrift over de Ortlhensche ver
wikkelingen, werd mr. Bondam in hetzelfde jaar benoemd tot rijks
archivaris in Noord-Brabant, aam welk archief hij sinds 1884 als charter
meester werkzaam was. In deze provincie heeft hij vooral ten aanzien van
de gemeente-archieven veel werk verricht en o.a. inventarissen vervaar
digd van Bokstel (1893) en Raamsdonk (1898). Met Juni 1905 ging
mr. B. naar het rijksarchief in Gelderland over; per 1 April 1924 kreeg hij
eervol ontslag, zoo gezegd in verband met bezuinigingsmaatregelen;
naar men fluisterde hij zou eerst in Juli 65 jaar worden - waren ook
andere overwegingen in het spel.
Mr. Bondam heeft tusschen 1891 en 1920 onze Vereeniging als
bestuurslid gediend; voor het Archievenblad 1907/8 schreef hij een warm
In memoriam van zijn vriend mr. A. Telting.
Smit f. Den laatsten Juli 1947 overieed de heer J. Smit, oud-hoofd
commies aan het Algemeen Rijksarchief te 's-Gravenhage.
Dr. A. Kessen, oud-archivaris der gemeente Maastricht, is benoemd tot
bibliothecaris der Universiteitsbibliotheek te Leiden.
Dr. J. CuvelierDen 30en Mei 1945 herdacht ons oudste correspom-
deerend lid, de oud-algemeen rijksarchivaris van België dr. J. Cuvelier,
zijn 75e geboortedag. De onlangs verschenen Verslagen en Mededeelin-
gen der Kon. Vlaamsche Academie voor Taal- en Letterkunde brengen
de op dien dag gehouden redevoeringen. Van bijzonder belang is die
van kanunnik dr. F. Prims, waarin Cuveliers groote beteekenis voor de
vernieuwing van het Belgische archiefwezen uiteen wordt gezet. Begon
nen als hulparchivaris aan het Staatsarchief te Brugge (1894), werd
dr. Cuvelier in 1900 „afdeehngsonderoverste" aan het Algemeen Rijks
archief te Brussel, waarvan hij in 1912 de leiding kreeg. Daar bracht 'hij
de beginselen in praktijk, die hij in 1898 in een artikel Archives et archi-
vistes in de Revue de 1'Instruction publique uiteen had gezet, beginselen,
die sterke overeenkomst vertoonen met die van onze Handleiding van het
zelfde jaar; aan de Fransche vertaling daarvan heeft hij zijn medewerking
verleend. Hij droeg deze beginselen uit in zijn verslagen in het bekende
Annuaire der Belgische staatsarchieven en in zijn „séminaire", gelukkiger
pendant van wijlen onze archiefschool. Ook ten aanzien van de archieven
van gemeenten, godshuizen, kerken enz. trad Cuvelier instigeerend op.
Zelf bewerkte hij een lijvige inventaris van het archief van Leuven; aan
de oudste geschiedenis en de instellingen dier stad wijdde hij twee wer-
ANDERE ARCHIEVEN
1) Door vriendelijke bemiddeling van den directeur van het Nederlandsch Historisch
Instituut te Rome bereikte ons het ..Rapporto finale sugli archivi", waarop wij t.z.t. nader
terugkomen.
t-
PERSONALIA
