146
o.a. den 'trésor des chartes" en de archieven der Bourgondische reken
kamer, de archieven der Bourgondische hertogen in het ressort der reken
kamer te Rijsel, Brussel en Den Haag, ingericht naar analogie van eerst
genoemde, zonder evenwel ten aanzien hiervan op details in te gaan.
Aandacht verdient ook het hfdst. over Lodewijk XI en de Bourgondische
archieven, waarin het verloop der archieven na het aanslaan van de
bezittingen van Karei den Stoute wordt behandeld; met name de stukken,
die 's konings recht op Franche Comté zouden kunnen bewijzen, werden
door hem begeerd, doch de archieven van het hertogdom als geheel wer
den niet naar Parijs gevoerd om met den Trésor des chartes de la royauté
te worden samengesmolten. De Rekenkamer 'heeft het in het c-entralisee-
rende systeem der hertogen van de Trésors des chartes zoowel in de
pays de par depa als in die de pari del-a gewonnen; uit het personeel der
kamers werden de gardes des chartes gerecruteerd, die onder haar con
trole handelden. Maar met enkele uitzonderingen zijn zij meer financieele
agenten dan archivisten, doch Etienne Vincent (midden 15e eeuw) was
een „véritable archiviste". De hertogelijke Trésor des chartes vertoont
echter, anders dan die der Fransche koningen, een opmerkelijke regel
maat in zijn ontwikkeling, te danken aan de stabiliteit van het Bourgon
dische bestuur, waarvan de Rekenkamer een der voornaamste dragers
was.
G. Tessier brengt in t. CVI (1945) een studie over Originaux et
pseudo-originaux carolingiens du chavtvier de Saint Denis uit de jaren
751987. Uit de bibliografie zien wij dat dezelfde auteur heeft gepubli
ceerd een Recueil des actes de Charles II le Chauve, voor een halve
eeuw opgezet door Giry, vervolgens bewerkt door F. Lot en waarvan
dl. I, loopend over 840860, eerst in 1943 werd voltooid.
Tot zoover de artikelen, die meer direct voor ons van belang zijn.
Daarnaast worde gewezen op de verslagen der Ecole des chartes in
deze jaren, waaruit wij een zeer duidelijk inzicht krijgen in de degelijke
opleiding, die de a.-s. Fransche archivarissen en bibliothecarissen aan
deze meer dan honderd jaar oude instelling genieten. Opmerkelijk is het
overgroot aantal vrouwelijke leerlingen, begrijpelijk evenwel in een tijd,
waarin de jongemannen krijgsgevangen of ondergedoken waren. En -toch
minder dan elders misschien opvallend in het land, waar een der oudste
vrouwelijke archivisten heeft gewerkt, n.l. mad. de Calonne, van 1800
tot 1842 directrice du greffe des archives du Tribunal de la Seine",
overgrootmoeder, zooals de auteur der korte mededeeling, haar betref
fende, met Fransche hoffelijkheid releveert, van de echtgenote van den
huldigen directeur der Archives de France.
Van Speculum1)het orgaan der Mediaeval Academy of America, ver
dienen vier artikelen van den jaargang 1946 de belangstelling der Neder-
147
landsche archivisten en historici: de mededeeling van John Henny, A feast
of all the saints of Europe, gebaseerd op Iersche martyrologie, een
samenvatting van den inhoud van het gedegen proefschrift van onzen
ambtgenoot Slicher van Bath (vgl. Ned. Archievenblad 50 afl. 2 p. 47),
en bovenal een uitvoerig artikel van den bekenden Amerikaanschen ken
ner onzer middeleeuwsche geschiedenis H. S. Lucas over de Nederlanden
en de betwiste keizerskeuze van 1314, waarbij onze Willem III een der
candidaten was, die daardoor eens voor al zijn aanspraken op Zeeland
geregeld hoopte te krijgen. Meer van technischen aard is het artikel van
L. Mackenny over fotocopieën van klassieke, middeleeuwsche en renais
sance mss. De oorlog en de verwoestingen in Europa hebben meer dan
ooit de noodzakelijkheid van fotocopieën duidelijk gemaakt. Reeds was,
om andere redenen, Amerika hierin voorgegaan; de kern van het ver
zamelde ligt bij de Library of Congress, doch ook de universiteit van
Michigan heeft copieën van 5000 mss. Samensmelting van de beschrij
ving (centrale catalogus) van -diverse soorten reproducties wordt aan
bevolen in het belang der studiën; verder "such an achievement also
iays the foundation for future expansion". De schr. beveelt dan het
volgende programma aan, aangegeven door W. I. Wilson: de Library of
Congress gebruike het reeds aanwezige materiaal als kern voor de uni
forme lijst van al haar fotografische reproducties van mss.; eventueel
breide men -deze uit tot alle Ameri-kaansche verzamelingen; de lijst worde
uitgebreid tot een union card catalog of ms. studies (waarbij aamteeke-
ningen betreffende edities, monografieën enz. worden gevoegd). Zakelijke
bezwaren worden met wereldpolitieke -argumenten weerlegd: "as the
national library of -the leading nation of the world, i-t cannot escape great
responsabilities and opportunities". Ook vermelding van particuliere ver
zamelingen verdient aanbeveling. "In view of future devastations" wordt
tenslotte aanbevolen "immediate to film all unique or outstandingly -impor
tant continental mss. that are not already available in America. Such
foresight would preserve for scholarly study many irreplaceable texts".
Laat ons, bij zooveel energie, -hopen dat de der-de wereldoorlog Amerika
moge sparen. Dan is althans de copie van dat deel va-n h-et cultuurbezit
van het alsdan wel verdwenen Europa safe.1)
Pricking manuscripts: the instruments and their significance is de
titel van een artikel van Lesley Webber Jones in afl. 4, dat voor onze
palaeografen va-n belang is. De horizontale en vertik-ale lijnen, die op
middeleeuwsche perkament mss. zijn getrokken, waren eerst kleurlooze
indrukse-ls, aangebracht door een harde stilus in het betrekkelijk zachte
perkament. In de 12-e eeuw, toen de smaak was veranderd, werd de prent
van lood, in de 15e, toen nogmaals de smaak zich wijzigde, werd het
1) Niet: Seculum, zooals Ned. Archievenblad 50 p. 149 abusievelijk staat.
1Elders in het tijdschrift wordt van copieering der notarieele archieven te Simancas
n-clding gemaakt. Zooals men weet. heeft het Nederlandsche fdoofdkwartier van de „Church
of Jesus Christ of the Latter-day Saints" het plan opgevat alle doop-, trouw- en begraaf-
boeken in de archieven van Nederland te gaan mikrofilmen ten behoeve van The
Genealogical Society of Utah, te Salt Lake City, Utah. U.S.A.
