140
eerder zacht, eerder meegaand dan strijdbaar karakter, week hij liever dan
zich te verweren. Misschien was hij wel tè correct, tè beheerscht. Men
wachtte wel eens op het spontane woord van verzet, van boosheid, van
spot, dat nooit kwam. In tijden van beroeringen, als wij beleefden, kon hij
den schijn hebben terzijde te staan, neutraal toeschouwer te zijn van een
historische gebeurtenis, van een grootsch tijdperk in de wereldgeschiede
nis. Maar deze zelfde mensch heeft uit solidariteit met zijn honger lijdende
landgienooten geen moeite gedaan zelf aan den honger te ontkomen
tot het te laat was.
Velen heeft dr. Schuylenburg in zijn leven met milde hand gesteund,
ook in gevallen, dat hij kon vermoeden, dat van zijn goedheid misbruik
werd gemaakt. Zijn groote liefde was zijn Moeder, die hij met ontroe-
ïende aanhankelijkheid tot op hoogen leeftijd heeft verzorgd. Hij leefde
eenzaam, maar scheen daarin toch wel gelukkig te zijn. Zijn weten
schappelijke geest werd bovenal geboeid door de Schoonheid in al haar
uitingen en de groote kunstenaars van alle tijden, schilders en vooral de
dichters hebben hem op zijn levensgang begeleid. Zijn bespiegelende
aanleg maakte hem te meer ontvankelijk voor hun bezieling, voor de ver
rukkingen van hun geest.
Maar over al deze dingen sprak hij zelden. Eerst in zijn laatsten
levenstijd brak er iets in hem open, kwam er iets te voorschijn van een
njk gemoedsleven, dat ook behoefte had zich aan anderen mee te deelen.
Zeil noemde hij deze periode de gelukkigste tijd van zijn leven. Hij zocht
toen ook hartstochtelijk naar een religieus houvast. Of hij het qevonden
.ïeeft onttrekt zich aan menschelijke beoordeeling.
J. W. C. VAN CAMPEN
141
KLEINERE BIJDRAGEN
In 36 van de Handleiding wordt gesproken over stukken, die, uit
een archief afgedwaald, later daarin weer terugkeeren. Er wordt vast
gesteld, dat deze stukken weer met het archief mogen worden vereenigd,
indien hun afkomst uit het archief duidelijk blijkt. Deze paragraaf spreekt
dus niet met zooveel woorden over archiefstukken, die bij de overneming
van archieven door andere colleges in hun oorspronkelijke bewaarplaats
zijn achtergebleven, hoewel men onder het woord „afgedwaald derge
lijke stukken m.i. wel zal kunnen begrijpen. Anderzijds zou het ook niet
onbegrijpelijk zijn indien de Handleiding van dit geval geen melding
maakt. Het schijnt zoo vanzelfsprekend, dat stukken, die bij overbrenging
van een archief achtergebleven zijn, alsnog later weer met dit archief
vereenigd worden.
Toch brengt een dergelijke vereeniging zekere gevaren met zich mee,
indien men zich niet duidelijk de oorspronkelijke herkomst van de stukken
voor oogen houdt.
Een treffend voorbeeld hiervan levert wel het volgende geval, dat
zelfs een uitgangspunt geworden is voor het ontstaan van hardnekkige
historische dwalingen.
Door dr. H. G. Hamaker zijn in het jaar 1875 in de werken van het
Historisch Genootschap te Utrecht uitgegeven: De Rekeningen der grafe
lijkheid van Holland onder het Henegouwsche Huis. In het eerste deel
dezer uitgave vindt men als ondertitel genoemd: „Grafelijke rekeningen
van Holland van het jaar 1308 tot het jaar 1346, Eerste Afdeeling, Rent
meestersrekeningen".
Het staat dus buiten twijfel vast, dat de schrijver in de volgende blad
zijden grafelijke rentmeestersrekeningen gaat uitgeven. De eerste reke
ning, die wij hier ontmoeten, draagt als titel: „Rekening van de inkom
sten van Amstelland 1308". Deze rekening heeft een rol gespeeld in den
strijd, die gevoerd is over de oudste geschiedenis van Amsterdam en
Amstelland. In vele jaargangen van het Jaarboek Amstelodamum wordt
zij besproken. Alle schrijvers spreken eenparig over een „grafelijke'
rekening. In het 24e Jaarboek geeft J. Z. Kannegieter een overzicht van
den stand van het vraagstuk in een artikel: „Oudste Geschiedenis van
Amsterdam en Amstelland waarin hij op p. 29 zegt: „Behalve Beind
van den Dorenwerde was er nog een ambtenaar in Amstelland, en wel
een rentmeester van den graaf van Holland". Wanneer elders posten uit
deze rekening geciteerd worden, spreekt men van grafelijke tienden, grafe
lijke thinsen, ja, de post in de rekening op p. 7 „van den hofstede thuis
t' Aemsterdamme", waaruit een kasteel te Amsterdam gedestilleerd is, dat
aan den graaf gekomen zou zijn na den val van Gijsbrecht van Amstel
(welk kasteel door mr. Oldewelt vernietigd werd door in plaats van.
„thuis" te lezen thins") is overbekend.
EEN „GRAFELIJKE" REKENING VAN 1308.
