9
8
gevorderd, te beslissen en de voor de uitvoering van een en ander
noodzakelijke voorschriften uit te vaardigen, zoo noodig met afwijking
van de geldende bepalingen der gemeentewet, terwijl maatregelen
terzake getroffen door middel van de Nederlandsche Staatscourant
moeten worden openbaar gemaakt.
Sinds 1920 kwamen in de provincie Noord-Brabant verscheidene
annexaties en splitsingen van gemeenten tot stand. Aan de archieven
van opgeheven gemeenten wordt in de betreffende wet zelden een
afzonderlijk artikel gewijd. Meestal heet het: „alle bezittingen, lasten,
rechten en verplichtingen der vereenigde gemeenten gaan over op
de nieuwe gemeente, zonder dat daarvoor eene nadere akte gevorderd
wordt. Onder de „bezittingen" en, naar de praktijk te oordeelen,
veelal ook onder de „lasten" moeten dan tevens de archieven
worden begrepen. Bij de samenvoegingen van Eindhoven met Gestel,
Stratum, Strijp, Tongelre en Woensel in 1920, Geldrop met Zes
gehuchten en Veldhoven met Meerveldhoven, Zeelst en Oerle in 1921,
Engelen met Bokhoven en Waalwijk met Baardwijk en Besoyen in
1922, Sprang met Capelle en Vrijhoeve Capelle, Waalre met Aalst,
Eersel met Duizel en Steensel, Genderen met Drongelen en Meeuwen
en Ravenstein met Huisseling en Neerloon, Deursen en Liessel met
Vlierden in 1925, Valkenswaard met Borkel en Schaft en Dommelen
in 1934, Someren met Lierop in 1935 en Lith met Lithoyen en Oyen c.a.
in 1939 bevatte de wet tot vereeniging een artikel als boven aan
gehaald.1) De beschikking van den Secretaris-Generaal van Binnen-
landsche Zaken tot samenvoeging van de gemeenten Herpen en Raven
stein in 1941 2) bepaalt in art. 14: „alle kadastrale en andere stukken
uitsluitend betrekking hebbende op het gebied der samen te voegen
gemeenten, worden overgedragen aan de nieuwe gemeente". Behalve
bij Lith, waar in Oyen een hulpsecretarie gevestigd bleef, en te
Oerle, waar het oud archief aan 't Rijk in eigendom was afgestaan,
werden de archieven der opgeheven gemeenten overgebracht naar
het archiefdepót der nieuwe gemeente.
Bij splitsing van gemeenten is de kwestie van de toedeeling der
archieven uitteraard niet zoo eenvoudig, immers een notulenboek en
1) Eindhoven Stbl. 785 van 27 Nov. 1919, Geldrop en Veldhoven Stbl. 693 en
694 van 29 April 1921, Engelen en Waalwijk Stbl. 1891 en 1391 van 24 December
1921, Sprang, Waalre en Eersel Stbl. 725, 726 en 727 van 22 December 1922, Gen-
deren (thans Eethen) en Ravenstein Stbl. 132 en 133 van 14 April 1923, Maarheeze
Stbl. 554 van 18 December 1924, Deurne Stbl. 285 van 29 Juni 1925, Valkenswaard
Stbl. 800 van 30 December 1933, Someren Stbl. 205 van 25 April 1935 en Lith Stbl.
306 van 30 December 1938.
2) Ned. Staatscourant nr. 59 van 1941. Beschikking van 24 Maart 1941 nr.
10300 B.B.
een gemeenterekening bijv. laten zich niet splitsen. Par. 10 van de
Handleiding luidt: „een archief behoort, wanneer het reeds is afge
sloten, niet over twee of meer archiefdepóts te worden verdeeld".
De toelichting zegt: „men kan nauwelijks luid genoeg de stelling
uitspreken, dat splitsing van archieven zoowel uit een wetenschap
pelijk als uit een praktisch oogpunt verkeerd isEn verderop
heet het: „Intusschen kan juist bij den dood, de ontbinding der
corporatie, wanneer de functiën van het bestuur gedeeltelijk op de
besturen van andere corporatiën overgaan, de verleiding groot
zijn, om het archief dienovereenkomstig te splitsen." Aan deze ver
leiding is bij splitsing van gemeenten in Noord-Brabant gelukkig steeds
weerstand gebodensteeds werd 't geheele archief aan een der
nieuwe gemeenten toegewezen, onder toekenning van faciliteiten ten
aanzien van inzage en 't nemen van afschriften aan de andere ge
meente. Zoo werd in 1932 bij de wet tot opheffing van de gemeente
Cromvoirt en wijziging van de grenzen tusschen de gemeenten
's-Hertogenbosch en Vught2) in artikel 7 bepaald: le. „alle kadas
trale en andere stukken uitsluitend betrekking hebbend op hetgeen
volgens de artikelen 1 en 2 naar andere gemeenten overgaat, worden
aan die gemeenten overgedragen." 2e. „overigens gaat het archief
der gemeente Cromvoirt over naar de gemeente Vught." 3e. „het
bestuur der gemeente 's-Hertogenbosch heeft ten allen tijde het
recht van dit archief kosteloos inzage te nemen en op kosten zijner
gemeente afschriften en uittreksels te vorderen van de zich daarin
bevindende stukken." Daar practisch slechts het gehucht Deuteren
bij 's-Hertogenbosch werd gevoegd, ging, met uitzondering van de
kaarten der bevolkingsboekhouding op inwoners van Deuteren betrek
king hebbende, het geheele archief van Cromvoirt naar Vught over3).
Een gelijke regeling werd in 1935 in de wet tot opheffing van de
gemeenten Hedikhuizen, Herpt, Nieuwkuyk en Oudheusden en uit
breiding van de gemeenten Drunen, Heusden en Vlijmen 4) ten
aanzien van de archieven der aan Heusden en Vlijmen toege
wezen gebiedsdeelen van Hedikhuizen en de aan Heusden en Drunen
toegewezen gebiedsdeelen van Oudheusden getroffen. Op de gemeente
Heusden, welke zich de oude dorpskernen van Hedikhuizen en
Oudheusden zag toegewezen, gingen ook de archieven van die ge-
Handleiding voor het ordenen en beschrijven van archieven door mrs. MULLER,
FeITH en FrUIN'. 2e druk blz. 17 en 18.
2) Stbl. 359 van 25 |uli 1932.
3In de jaren 1937 en 1938 werd het archief van Cromvoirt dooF mij ten
gemeentehuize van Vught geïnventariseerd.
4) Stbl. 204 van 25 April 1935.
