86
87
tot de geschiedenis der Hervorming te Deventer" van zijn hand verscheen; in het
archief voor de geschiedenis van het aartsbisdom Utrecht en dan niet te vergeten zijn
„Bescheiden betreffende de Hervorming in Overijsel", uitgegeven in 1899 in de werken
der Vereeniging tot 'beoefening van Overijselsch Regt en Geschiedenis, waarin hij in
zijn inleiding een beknopt maar voortreffelijk en een schat van gegevens bevattend
overzicht van Deventer's historie geeft. Zeven jaren heeft Dr. de Hullu hier slechts
gearbeid, maar hoeveel blijvends van waarde liet hij ons achter. En welk een genegen
heid voor onze grijze veste aan den IJsel sprak er nog steeds uit zijn brieven; welk
een belangstelling had hij nog steeds voor den stand van haar geschiedbeoefening,
waarvan wij jongeren hem op de hoogte hielden, en hoe groot was zijn erkentelijkheid
daarvoor.
Wij weinige vakgenooten hier in Deventer, die 'hem nog gekend hebben, zullen
steeds een vriendelijke herinnering behouden aan zijn stille, bescheiden, maar bemin
nelijke figuur en de Deventer gesclhieidvorschers van nu en later zullen bij het raad
plegen van zijn werken zijn naam steeds weer met dankbaarheid noemen.
Hij ruste in vrede.
Dordrecht. Onder talrijke blijken van belangstelling heeft de heer C. J. P.
Lips, commies op het gemeente-archief, zijn zilveren jubileum in dienst der gemeente
ge\ierd.
Gouda. Over de restauratie van het voormalige St. Catharinagasthuis en
de bijbehoorende kapel schrijft de N.R.Ct. van 16 Nov. 1941 het volgende:
De Looyhalle aan de Jerusalemstraat te Gouda, waarover wij eenige maanden
geleden hebben geschreven, zal worden afgebroken ten behoeve van een nieuw post
kantoor en daarbij is bepaald, dat de geheele koopsom zal worden besteed deels voor
het herstellen van het St. Catharinagasthuis aan de Oosthaven en het inrichten ervan
tot museum en anderdeels voor de restauratie van de naastgelegen gasthuiskapel, thans
in gebruik als stedelijk Archief en Librije.
Het St. Catharinagasthuis heeft zich naast zijn eigenlijke doel, dat reeds uit den
naam spreekt, de verpleging van zieken, zeer langen tijd beijverd met het geven van
liefdadigheid aan arme mensoben, die wel gezond waren, maar ook hier hun huis
vesting vonden. Dit kon, doordat men tamelijk goed over geld kon beschikken, waar
voor erflatingen en schenkingen de bron waren. Zoowel van particulieren als van de
gemeente werd krachtige medewerking ondervonden. Zoo bracht een groote loterij in
1609 36,000 op, een geweldig bedrag toentertijd, waarvan tweederde voor het St.
Cathannagasfchuis; een tweede loterij in .1696 leverde 32,000 baten, waarvan het de
helft kreeg. Daarnaast subsidieerde de gemeente en werden sommige belastinggelden
ten voondeele van het gasthuis gereserveerd.
Tot in de tweede helft van de 19e eeuw bleef deze liefdadigheid jegens mede-
stadgenooten gehandhaafd, waarna het St. Catharinagasthuis, ter onderscheiding van
soortgelijke instellingen ook wel groote gasthuis genoemd, uitsluitend ziekenhuis werd
tot 1910, toen bet Van Iterson Ziekenhuis werd geopend. De gemeente-apotheek is tot
nu toe in het achterste gedeelte van dit gebouw ondergebracht gebleven. Het heeft
later nog diensten bewezen als Bestedelingenhuis voor oud'en van dagen totdat het
Rusthuis aan Gouda's gemeentegrens werd geopend. Thans vinden de Rotterdamsche
vluchtelingen er hun verblijf.
Oude stukken vertellen, dat het gebouw in 1350 reeds bestond. Eenige verbou
wingen hebben plaats gehad; de gevel is in 1665 vernieuwd. Een groote benedenzaal
is blijkens een steen in 1495 verbouwd. Een vertrek op de eerste verdieping was de
amer van het Chirurgijnsgilde, waar een mooie schouw en een zeldzame haardplaat
met het Goudscbe wapen bewaard zijn gebleven. Het depót van het museum bevat
comp eet van elke kamer het meubilair, de gobelins en de chirurgijnsinstrumenten,
terwijl nog andere belangrijke voorwerpen hier tot hun volle recht zullen komen.
In zekeren zin is bier reeds een begin gemaakt met de huisvesting van het Goud-
sche museum, dat zoovele kostbaarheden, onder andere aan schilderijen, bezit, daar in
de groote benedenzaal van de Regentessen het prentenkabinet tijdelijk is gevestigd, dat
een uitgebreide collectie gravures, oude teekeningen en foto's van de stad bevat. Later
zal het ondergebracht worden in de bovenkamer van het zoogenaamde Lazaruspoort
gebouw, hetwelk op het plein tegenover d'en achteringang van de St. Janskerk wordt
herbouwd. Wat de verdere inrichting betreft, is het de bedoeling, dat in het Ruim de
schuttersstukken, wapens en vaandels en dergelijke zullen worden opgesteld. Het munt
en penningkabinet wordt in de zaal op de bovenverdieping ondergebracht. In de zalen
langs de Molenwerf komen oude stedelijke voorwerpen, bouwfragmenten en stijkneu-
belen; de zaal aan het grachtje zal tevens dienen voor lezingen en tijdelijke tentoon
stellingen. Een deel van den zolder zal ingericht worden om de voorwerpen van oude
Goudsche bedrijven op te stellen.
Restauratie van de kapel.
De naast het gasthuis gelegen kapel, welke thans als gemeentelijk Archief en
Librije in gebruik is, zal eveneens worden gerestaureerd.
Folikerus, bisschop van Gibbeleth, heeft het oorspronkelijk in deze kapel aan
wezige altaar ingewijd ,,op den Zondag, waarop Judica gezongen werd" in 1367, zulks
in opdracht van den bisschop van Utrecht. Kapel en gasthuis zijn dus ongeveer uit
denzelfden tijd.
Ook dit gebouw heeft verschillende bestemmingen gehad. Aanvankelijk woonden
de zieker, herstellenden en zwakken, die uit het gasthuis niet naar de St. Janskerk
konden gaan, 'hier de godsdienstoefeningen bij. Als Waalsohe en later als R.K. kerk
heeft de kapel dienst gedaan.
Onder den vloer van de voorkerk in deze voormalige kapel zal een betonnen
archiefbewaarplaats worden gebouwd voor het kostbare oude archief, dat Gouda bezit.
Ook de werken van vóór 1800 uit de Librije, naar althans in de bedoeling ligt, zullen
hier worden geborgen. Een groot voordeel van deze brandvrije bewaarplaats zal zijn,
dat de archieven overzichtelijk kunnen worden opgesteld. Omdat men ook na den
oorlog deze ruimte zal blijven gebruiken worden de planken op reikhoogte geplaatst.
Door de 'berging in dezen kelder van vele archivalia komt er ruimte vrij: vooral
wordt hiervan gewonnen in het koor van de kapel. Het inwendige hiervan komt daar
door meer tot zijn reCht omdat nu volstaan kan worden met lage boekenkasten, zoodat
de vele hooge kasten geen belemmering meer in het uitzicht geven.
Bij de restauratie van het St. Catharinagasthuis zal de oude verbinding met het
koor der kapel waarvan de sporen aan de zuidzijde nog duidelijk zichtbaar zijn kunnen
worden hersteld. Het koor waarin de triptiek van Dirk Barends benevens kerkelijke
beeldhouwwerken zullen worden geplaatst zal in de toekomst gebruikt kunnen worden
voor tentoonstellingen van de belangrijkste kerkelijke schatten uit het museum. De
gevels en vensters der kapel hoopt men in dien oorspronkelijken toestand te brengen.
Deze krijgen dan baksteenen raamstellen en traceeringen voor de glas-in-lood vensters;
het venster in de koorsluiting, dat nu nog dicht is ten behoeve van den schoorsteen,
zal weer open worden gemaakt.
Door de werkzaamheden voor de nieuwe verblijfplaats van het museum het
prachtige Lazaruspoortje wordt daar herbouwd zal de omtrek van de St. Janskerk
aan de zuidzijde zeer worden verfraaid. 'Een mooie doorkijk wordt daar mogelijk van
de straatzijde op de glas-in-lood vensters van de kapel.
Rotterdam. De heer W. van der Gaag, commies aan het gemeente
archief, was 1 Januari 1942 25 jaar in dienst der gemeente werkzaam. In kleinen kring
is dit feit herdacht.
