64
1613. Boele XII. Latijnsche tekst.
Bij denzelfden drukker te Amsterdam uitgegeven. In deze uitgave
is een uitvoerige beschrijving van Gouda, vervaardigd door den rector
Traudenius, opgenomen. Het stadsbestuur had ook reeds medewerking
verleend voor de vervaardiging van de pi. die reeds in uitgave XI
kon worden opgenomen. Zie Boele blz. 243-244.
In deze uitgave 100 platen, genummerd, behalve die de nummers
41, 42, 43, 44 en 46 hadden moeten dragen.
1625. Boele XVI. Fransche tekst.
1646. Boele XX. Latijnsche tekst.
1648. Boele XXI. Nederlandsche tekst.
65
E. Langwerpig kwarto-uitgaven met prospecten, gedrukt 1613-
1641 te Arnhem en Amsterdam.
Waren de tot nu toe beschreven uitgaven alle van folio-formaat
en geïllustreerd meerendeels met plattegronden van de steden, de hier
beschreven reeks uitgaven heeft het langwerpig-kwarto formaat en
de illustratie wordt gevormd door een groote reeks prospecten van
steden. Het is niet bekend, door welke teekenaar of teekenaars om
streeks 1610 al deze aardige prospecten van de Nederlandsche steden
zijn vervaardigd. De graveur was Pieter van den Keere, zooals op het
titelblad wordt vermeld. Niet alleen in deze GuicciARDiNi-uitgaven, maar
ook op de landkaarten in de atlas van Kaerius (1617 en 1622) zijn
sierlijke prospecten van Nederlandsche steden gegraveerd. Al die
prospecten hebben een taai leven gehad. Navolgingen of bewerkingen
vindt men o.a. in Merians Topographia Germaniae inferioris en in nog
latere werken, als Daniel Meiszner. Thesaurus phiio-politicus (Franckfurt
a.M. 1623 en latere uitgaven). Mijn indruk is, dat de meeste van die
latere prospecten navolgingen en bewerkingen zijn, zonder dat de
graveur de plaats zelf heeft gezien. Het meest wonderlijk zijn wel
de prospecten in het omstreeks 1674 (dit jaartal komt op enkele
plaatjes voor) te Antwerpen verschenen werkje van Peeters en
G. Bouttats, Thooneel der stede ende sterckten van t'Vereenight
Nederlandt. Théatre des villes etc. De kerktorens hebben hier on
waarschijnlijke vormen met bastions en kanteelen aangenomen. Het
zou het onderwerp van een afzonderlijke studie zijn de onderlinge
samenhang van al die prospecten na te gaan.
1613. Boele XIII, gedrukt te Arnhem ,,Chez Jan Jeansz".
Fransche tekst.
In deze uitgave 23 platen „qu'on doibt insérer", die echter door
Boele in geen enkel exemplaar van deze uitgave werden aan
getroffen. Onder deze platen worden in het register genoemd:
Harderwijk, Tiel, Venlo, Sneek, Ijlst, Sloten en Brouwershaven.
Bovendien komen wèl in deze uitgave 79 prospecten van steden
voor en wel de volgende binnen de huidige grenzen van Nederland
liggende steden
dinge van de stadt van der Goude ende dat hij tot
Amsterdam is geweest, alwaer hij den plaetsnijder,
dye het van nyeuws wederom snijden soude, om ge-
voucht te worden in de boucken van de translatie
Guicciardinii, mondelinge onderwezen heeft." 1) Blij
kens het monogram werd de kaart gegraveerd door
Claes Jansz. Visscher.
Te vergelijken met het fraaie plan in B.-H. IV (1588),
no. 14.
Vergeleken met XI zijn de' volgende platen bijgevoegd. Het zijn geen plattegron
den of prospecten, maar afbeeldingen van het stadhuis, de Waag, de Oude Kerk,
de Beurs en de Nieuwe kerk, alle te Amsterdam en van het stadhuis te Middel
burg (en van St. Winocsbergen).
In deze uitgave 95 genummerde platen, dezelfde als in XII, behalve het stadhuis,
de Waag en de Nieuwe Kerk te Amsterdam, het stadhuis ite Middelburg (en
Rijnberg)
In deze uitgave 94 platen en kaarten, dezelfde als in XVI, behalve (Wachten
donk), stadhuis te Vlissingen (en St. Winocsbergen).
De platen hebben dezelfde nummers als in de vroegere foliouitgaven, maar de
volgorde in het boek is veranderd en de nummers geven dus niet meer de volg
orde aan.
Deze editie heeft 97 van 1100 genummerde platen. In de reeks ontbreken (no.
25 Rijnberg), no. 61, stadhuis van Middelburg (en no. 73 St. Winocsbergen).
Vergeleken met XX komen hiér meer voor (Wachtendonk en samen op een blad)
het stadhuis en de Waag te Amsterdam.
Voor de plattegrond van Amsterdam zie d'Ailly. Catalogus van Amsterdamsche
plattegronden (1934), nos. 88 en 114.
Volgens inlichtingen mij gegeven door mej. Dr. M. A. C. M. VAN HATTUM,
Gemeente-archivaris van Gouda.
's Hertogenlbosch, Bergen op Zoom*)1), Maastricht, Helmond, Grave*), Nijme
gen*), Roermond*), Zutphen*), Arnhem*), Bommel*), Deventer*), Zwolle*),
Kampen*), Leeuwarden*), Franeker*), Groningen*), Dordrecht*), Haarlem*),
Delft*), Leiden*), Amsterdam*), Beurs te Amsterdam, Gouda*), Enkhuizen*),
Deze platen komen, belialve in de hieronder te bespreken langwerpig-kwarto-
uitgaven van GuiCCIARDINI ook voor in Le Petit. Nederlandsche Republycke (Arnhem
Jan Janszen, 1615).
Nederlandsch Archievenblad 1941 1942
5
