52
Deel III (1581).
53
24. Dordrecht, pr.
25. Leiden, pi.
26. Haarlem, pi.
27. Brielle. v.
28. Middelburg, pi.
29. Nijmegen, pr.
30. Kampen, pr.
31. Groningen, v.
34. Gennep, pr.
14. Bergen op Zoom. pi.
De stad, rondom door water omgeven, gezien naar
het Zuid-oosten.
Noord boven. De stad met omgeving tijdens het beleg
met het jaartal 1574. Deze kaart is een navolging
van de kaart: ,,Lugdunum Batavorum obsidione
cinctum anno 1574. Dat belegge van den Stede van
Leyden In 'tjaar ons Heeren 1574. Ghedaen ende
voleynt tot Leyden ten huyse van Joannes Liefrinck
Anno 1574 noveirab. 17 achter de hogelantsche kerke
op de middelwech." Deze geteekende kaart berust in
de Universiteits-Bibliotheek te Leiden. Liefrinck heeft
ook in 1578 een kaart van Leiden geteekend, die als
voorbeeld heeft gediend voor de plattegrond in de
folio-uitgaven van Guicciardini van 1581 en later.
Zie hieronder blz. 59.
Zuid boven. Kaart van de stad en de omgeving.
Verkleinde reproductie in Dr. M. Eisler. Die
Gesohiohte eines Hollanidiscihen Stadtbildes (Haag
1914), S. 11. Er bestaan ook van Haarlem verschei
dene contemporaine afbeeldingen van de stad en om
geving tijdens de belegering, o.a. in het Gemeente
archief een fraaie teekening, waar men vanuit het
Noorden Haarlem ziet liggen. Ook op een kaart van
Liefrincx van Holland worden Haarlem en Leiden als
kleine plattegronden geteekend. Vermoedelijk is de pl.
in B.-H., die zeer onnauwkeurig is (zie b.v. het Zuid
westelijk deel van de stad) met behulp van zulke
contemporaine afbeeldingen vervaardigd.
De stad met het eiland Voorne tijdens het binnen
dringen van de Watergeuzen. Als plattegrond weinig
belangrijk.
West boven. De stad is in strijd met de werkelijk
heid rond afgebeeld. Waarschijnlijk is deze fan
tastische pl. geteekend met gebruikmaking van een
stadsgezicht van dezelfde richting gezien. Vgl. de
afbeeldingen van het beleg van Middelburg (ook door
Fr. iHogenberg gegraveerd!) in Hogen-bergs prent
werk. F. Muller. Beredeneerde lijst van Ned. Historie
platen, zinnebeelden en historiekaarten, 1ste deel,
(Amsterdam 18631870)blz. 48, no. 141 en 143.
De stad gezien naar het Zuiden van de overzijde
van de rivier.
De stad gezien naar het Zuid-westen van de overzijde
van de rivier.
De stad met citadel gezien naar het Noorden.
Op één koperplaat met een pr. van Kleef. Gezien
van de overzijde van de rivier.
Noord-oost boven. Naar van Deventer met iets ge
wijzigde oriëntatie.
17. (Links boven) Arnhem, pl.
(Rechts boven) Venlo. pl.
(Links onder) Gelder, pl.
(Rechts onder)
Roermond, pl.
15. Maastricht, pl. Noord boven. In sommige exemplaren zijn op de
koperplaat nieuwe bastions buiten de poorten bijge-
graveprd. Waarschijnlijk naar van Deventer. Dit
is niet te controleeren, daar nóch in het net-exemplaar
(Madrid), nóch in de minuten-collectie van Deven-
ters plattegrond van Maastricht bewaard is geble
ven.
Voor het afbeelden van de gebouwen zal gebruik
gemaakt zijn van het pr. van Maastricht van deel
II (1575), no. 21.
Noord boven. Naar van Deventer. De stompe- toren
van de Eusefoiuskerk kan zijn overgenomen van Van
Deventer's provinoiekaart van Gelderland; zie repro
ductie-uitgave NijhoffVan 't Hoff (1941), pl. 10.
Bij den dood van Van Deventer (Mei 1575) was
onder de stukken ook een kaart van Gelderland, die
dus in Keulen door Hogenberg kan zijn gebruikt. 2)
Noord boven. Naar van Deventer.
Noord boven. Waarschijnlijk naar van Deventer. Ik
heb de minuut-kaart van van Deventer, die in het
Rijksarchief te Arnhem berust, niet kunnen raadplegen.
Noord boven. Oriëntatie iets anders als bij van
Deventer. Toah is van Deventer nagevolgd, maar
slordig! Ik merkte de volgende verschillen op, die
waarschijnlijk juister op van Deventer's kaart zijn
weergegeven.
1. De breedte van de stad (Oost-west) is bij B.-H.
te groot genomen.
2. De brug aan de oostzijde van de stad ligt bij
B.-H. recht, bij van Deventer schuin over de
rivier.
3. Het zuidelijk deel van de stad is bij B.-H. meer
afgerond dan bij van Deventer.
Noord boven. Naar van Deventer. Voor de gebou
wen kan gebruik gemaakt zijn van het pr. van deel II
(1575), no. 29.
Oost-noord-oost boven, linger, Cat. hist. top. atlas
Zeeuwsch Genootschap I (1931) nos. 706708. Na
volging van een kaart van een gedeelte van Vlaan
deren, waarop vrij groot plattegronden van Sluis en
Damme voorkomen. Ik zag een verkleinde reproductie
van deze pl. van Sluis in H. van Werveke. Brugge
en Antwerpen (Gent 1941), tegenover blz. 46.
HABETS (zie hierboven onder deel II, no. 21) veronderstelt ten onrechte, dat
SlMON DE BEAUMONT ook de pl. van Maastricht zou hebben vervaardigd. Waarom zou
zijn naam wèl op het pr. maar niet op de pl. vermeld zijn?
2) habenn auch die Inventirte guittere inn gewarsam genommen, befinden
wier derselbiger jACOBUS in beschriebung filer handt Provintien und landtschafften
befliszenn, sonderlich aber der Kuning zu Hispanien unser gnedigsten hernn Niderer-
blandenn sich befliszenn, wie dan undter anderen drei Bucher Mapparum Belgii (dedriedeelen
met plattegronden!) und dergleichenn beschriebunge der Provintien Hollandt, Seelandt,
Gellern und anderenn mehr Brief stadsraad van Keulen aan VlGLIUS VAN AYTTA
13 Mei 1575, Stadsarchief Keulen, Protocolbuch 1574 Oct. 20-1575 Aug. 15, blz. 283 vo.
18. Nijmegen, pl.
21. Sluis. pl.
