24
Tot zoover de wettelijke regeling: thans de taak van den provin
cialen inspecteur ter zake de vernietiging in gemeente- en waterschaps
archieven.
voor vernietiging in aanmerking komende stukken uitgegeven bij
circulaire van den Minister van Binnenlandsche Zaken van 14 October
1908, aangevuld en gewijzigd in 1909. Aan de totstandkoming van
deze lijst, die een alphabetische en limitatieve opsomming der ver
nietigbare stukken geeft, heeft de Vereeniging van Archivarissen
meegewerkt. Na veel geschrijf in de vakbladen ik trof o.a. artikelen
over vernietiging van archiefstukken aan van de hand van den Rijks
archivaris in Noord-Brabant, Mr. Smit, in de Gemeentestem van 28
October 1922 en van den secretaris van onze Studieclub, den heer
H. Vlug, in 't Weekblad voor den Ned. Bond van Gemeenteambtenaren
van 18 Augustus 1927 - stelde de Minister van Binnenlandsche
Zaken en Landbouw op 13 Februari 1928 een nieuwe lijst vast, die
ditmaal was voorbereid door de zoogenaamde archiefcommissie uit -
de Vereeniging van Nederlandsche Gemeenten, onder voorzitterschap
van Mr. Jonker, den directeur der Vereeniging, waarin naast den leider
van 't Registratuurbureau, den heer Noordenbos, Prof. Mr. van Poelie
alsmede eenige rijks- en gemeentearchivarissen zitting hadden. De
nieuwe lijst verschilt in vele opzichten van de vorige, o.a. zij is niet
alphabetisch, maar systematisch naar de onderwerpen geordend, vol
gens de indeeling van den code. Daarnaast geeft zij geen limitatieve
opsomming, maar een enuntiatieve. De lijst van 1928 werd ingetrokken
en vervangen door een beschikking van de Ministers van Binnen
landsche Zaken en van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen van
29 Februari en 15 April 1936 en in 't Decembernummer van 1939
van ons Maandblad heeft de heer Noordenbos reeds weer zijn voor
nemen aangekondigd de lijst ten derde male te doen herzien.
De lijst van 1936 heeft achter „gemeentearchieven" de toevoeging
„dagteekenend van na 1850".
Voor de waterschappen werd eerst bij beschikking van den
Minister van Waterstaat van 11 Juni 1920 een lijst van voor vernieti
ging in aanmerking komende stukken vastgesteld. De tot stand koming
van deze lijst werd door de vergadering van Rijksarchivarissen uitgelokt.
Bij toepassing van vernietiging volgens een der vastgestelde
lijsten heeft de beheerder slechts ingevolge art. 6 van den Algemeenen
maatregel van bestuur te zorgen, dat hij proces-verbaal der vernie
tiging opmaakt, dat een omschrijving der stukken met jaartal moet
bevatten. Dit proces-verbaal moet bij het archief, waaruit de ver
nietigde stukken afkomstig zijn, worden opgelegd, opdat bij latere
navraag zal blijken wat, wanneer en door wien vernietigd werd.
In 1929 werd o.a. aan den algemeenen maatregel toegevoegd
artikel 8 luidende: „ln de plaatsing op een lijst van voor vernietiging
in aanmerking komende stukken of in een machtiging tot vernietiging
van stukken is die tot vervreemding niet begrepen". Dit artikel is
25
toegevoegd, om te voorkomen, dat te vernietigen stukken, alvorens
vernietigd te zijn, aan een papierhandelaar of een antiquair worden
overgegeven, die, in plaats van ze te vernietigen, ze in den handel
zou kunnen brengen, waardoor mogelijk archiefbeheerders, denkende
met verdwaalde archiefstukken te doen te hebben, er toe zouden
kunnen komen ze voor hun archief aan te koopen. Bij vervreemding
van archiefstukken is steeds machtiging van den Minister van Onder
wijs, Kunsten en Wetenschappen, den Algemeenen Rijksarchivaris ge
hoord, noodzakelijk.
Aan Gedeputeerde Staten wordt bij artikelen 16 en 23 der archief
wet, opgedragen het toezicht op de behoorlijke uitoefening van de
zorg van Burgemeester en Wethouders voor de gemeentearchieven
en van de Dagelijksche Besturen der waterschappen voor de water
schapsarchieven.
Een algemeene maatregel van bestuur van 6 September 1919,
aangevuld 15 April 1929, bepaalt dat Gedeputeerde Staten de uit
oefening van dit toezicht opdragen, hetzij aan een door hen te
benoemen provincialen inspecteur, hetzij aan den Rijksarchivaris in de
provincie. In de praktijk zijn alleen in de provincies Zuid-Holland en
Overijssel afzonderlijke inspecteurs benoemd. In alle overige provincies
treedt dus de Rijksarchivaris als provinciaal inspecteur op.
Ten minste eenmaal in een bepaald tijdvak bezoekt de inspecteur
alle gemeente- en waterschapsarchieven in zijn provincie. In Noord-
Brabant is dit tijdvak, in verband met 't groot aantal gemeenten en
waterschappen, respectievelijk bedragende 151 en 219, op tien
jaar gesteld.
Een gemeente- of waterschapsbestuur, dat geen archivaris heeft
aangesteld, doch niettemin voornemens is het naar de bewaarplaats
overgebracht gedeelte van zijn archief te ordenen, geeft van dit
voornemen, ingevolge art. 7 van den algemeenen maatregel van
bestuur, kennis aan Gedeputeerde Staten, die zorgdragen, dat de
ordening niet zonder medewerking van den provincialen inspecteur
tot stand komt. Daar vernietiging van stukken deel uitmaakt van
ordeningswerkzaamheden immers men zal niet naar opschriften
of etiketten mogen te werk gaan, maar de stukken één voor één in
handen moeten nemen alvorens men kan beoordeelen of 't opschrift
juist was zal dus bij vernietiging van naar de bewaarplaats over
gebrachte archiefstukken te voren de medewerking van den provin
cialen inspecteur moeten worden ingeroepen. Hierdoor wordt bereikt,
dat voor dit gedeelte der archieven, althans in iedere provincie, één
