34
Vernietiging van archieven in Pruissen,
Voordracht over micro-fotocopie, gehouden op de alge
meene vergadering van 26 October 1940, door K. Hijmans.
In aansluiting op de hiervóór afgedrukte voordracht van Jhr. Mr
D P. M. Graswinckel heeft Dr. B. Vollmer op de Algemeene Ver
gadering van 26 October 1.1. te Utrecht gehouden, medegedeeld, hoe
de vernietiging van archieven in Pruissen geregeld is. Dr. Vollmer
eeft deze mededeelingen in het kort als volgt samengevat:
„Die Kassationslrage ist als eins der wichtigsten Fachprobleme
von den deutschen Archivaren erkannt worden und demgemasz auf
verschiedenen Archivtagen und Direktoren-Konferenzen erörtert worden.
Eine besondere Kassations-Kommission ist am Geheimen Staatsarchiv
(Berlin-Dahlem) mit der Ausfertigung von Richtlinien beauftragt worden.
Jedes Staatsarchiv ist ausserdem angewiesen worden, zu bestimmten
Terminen seine Erfahrungen und die von ihm bei der Kassation gros-
serer Bestande durchgeführten methodischen Grundsatze der Kassations-
Kommission mitzuteilen.
Ferner werden von emzelnen Archivaren auf Grund ihrer besonderen
Beschaftigung mit den Registraturen einzelner Behörden (z.B. Kataster-
Verwaltung) Berichte erstattet, die eine Geschichte der betreffenden
erwaltung, sammtliche maszgebenden Verordnungen und eine Bewer-
tung des bei der betr. Verwaltung erwachsenen Quellenstoffes ent
halten. Diese sorgfaltig ausgearbeiteten Berichte werden in dem
monatlich erscheinenden „Mitteilungsblatt" der Preussischen Archivver-
waltung vervielfaltigt und jedem Staatsarchiv mit der Bitte urn
Stellungname zugeleitet. Die gegebenenfalls von anderen Staatsarchiven
daraufhin geltend gemachtend Einwendungen und Erganzungen werden
durch das Mitteilungsblatt wiederum ihrerseits veröffentlicht.
Auf diese Weise wird nach und nach eine klare Beurteilung
jeder Kategorie des bei den Staatsbehörden erwachsenden Quellen
stoffes ermöglicht. Für die verschiedenartigen schriftlichen Nieder-
schlage der Gerichtsbehörden liegt bereits ein eingehendes Gutachten
der Kassations-Kommission vor, dasz im „Mitteilungsblatt" veröffent
licht worden ist. Durch dem in jedem Jahr erscheinenden Index dieses
den Dienstbetrieb sehr erleichternden Hilfsmittels, neben den noch ein
sog. „Verordnungsblatt", der Archivverwaltug zur Zusammenfassung
der allgemeinen staatlichen Erlasse erscheint, besteht in der Zukunft
die Möglichkeit, sich über den Wert jeder Einzelart des bei den
staatlichen Behörden erwachsenden Schriftguts schnell zu unterrichten".
35
Als archivarissen zijt gij documentalisten bij uitnemendheid, d.w.z.
dat Uwe taak in 3 deelen te onderscheiden valt ten aanzien van de
documenten, die onze voorvaderen ons hebben nagelaten en die,
welke wij zelf produceeren en die ons en onze nazaten een beeld
moeten geven van respectieve vroegere en huidige stand der be
schaving, t.w.
1) Het verzamelen en bewaren, waaronder tevens valt de be
veiliging tegen beschadiging of verlies door slijtage, bederf
of en vooral door rampen.
2) Het ordenen.
3) Het beschikbaar stellen voor publiek, studeerenden en weten
schap.
Deze drieledige taak heeft U door gebrekkige outillage tot dus
verre niet geheel naar wensch, d.w.z. niet afdoende kunnen vervullen,
hetgeen vooral in tijden van oorlog, zooals wij momenteel beleven,
zeer sterk tot uiting is gekomen.
Gij zijt gaan beveiligen, maar de maatregelen, die gij hebt kunnen
treffen, waren zeer onvoldoende. Dat hebben wij gezien in Middel
burg, waar een deel van het depót is verbrand, een ander deel zwaar
beschadigd is door bluschwater en o.m. de handschriftkaarten van
Zeeland door Jan van Deventer, verloren zijn gegaan.
Eene meer afdoende beveiliging ware geweest, het geheele depót
in bom- en watervrije kelders op te bergen. Dit zou echter niet al
leen onoverkomelijke kosten veroorzaakt hebben, doch het is de vraag,
of het afdoende ware, want het materiaal, dat heden als veilig be
schouwd mag worden, kan geheel onvoldoende zijn ten opzichte van
toekomstige vernietigingsmiddelen.
Ge hebt de meest waardevolle stukken uit Uw archief in kelders
en misschien in ijzeren kisten gestopt. Geheel veilig tegen den invloed
van vocht, ratten en insecten, zijn ze daar op den duur zeker niet,
maar hoe méér ge daarin gestopt hebt, des te meer hebt ge het
deel Uwer taak als sub 3 genoemd, onderbroken. Ge hebt daarmede
die stukken tijdelijk onttrokken aan hun eigenlijk doel, de mogelijkheid
tot inzage door gegadigden.
De moderne techniek heeft een beter beveiligingsmiddel gebracht,
een middel, waarmede weliswaar niet de origineele stukken, maar
hun inhoud volkomen veilig gesteld kan worden en deze te bewaren
voor het nageslacht, is toch waar het voornamelijk op aankomt. Dit
