72
verwarring. Door zijn toedoen zijn ons overgeleverd een twaalfhonderd
Mageskifter (bezitruilen) en een honderdtwintig Sk0der (transpor
ten). Wat de eerste groep betreft, de kanselarij was gewoon in haar
registers op te nemen een afschrift van den brief, bevattende de
schenking der Kroon, en ook tevens een afschrift van den brief, die
de schenking van den contractant aan de Kroon bevatte. Deze
Mageskifter, waarvan men dus dubbele teksten bezit, zijn in deze
uitgave op de volgende wijze, in uittreksel, afgedrukt: A (de met de
Kroon bezit ruilende) krijgt van de Kroon x voor y, dat hij uit eigen
bezit schenkt; volgen de namen der getuigen; wanneer de zegels
van een der getuigen of van den uitvaardiger A verloren zijn geraakt,
wordt vóór diens naam een sterretje geplaatst. Tenslotte wordt het
nummer der Mageskifter, en het deel en de bladzijde van het register
genoemd. Van groot belang zijn onder die Indleeg in het kanselarij
archief de Besigtelser, de verslagen van hen, die van de Kroon
opdracht gekregen hadden het in ruil aangeboden bezit te inspec-
teeren. Wat de tweede groep betreft, is de vorm der uitgave deze:
Transport van A op de Kroon van x; volgen de namen der getuigen,
het nummer der transporten, en het deel en de bladzijde van het regis
ter, waarin ook van deze transporten nota werd genomen. Voor een
derde groep: transporten van de Kroon op A, worden alleen de
registers als bron aangehaald; de origineelen zijn blijkbaar in al deze
gevallen verloren geraakt. De uittreksels zijn chronologisch gerang
schikt, elk nieuw jaar is met vette letter gedrukt. De tweede band
bevat bezitruilen en transporten onder de regeeringen van de koningen
Frederik III en Christiaan V (1648-1699). Na 1660 is dan niet meer
het archief der kanselarij de bron, maar de transportregisters der Reken
kamer. De Kroon geraakt in de schuld, de Mageskifter krijgen nu
deze vorm: A (de met de Kroon bezit ruilende) krijgt x voor y daalders,
met de toevoegingde Kroon behoudt zich het voor- of terugkoops-
recht voor, voor de genoemde som, met vergoeding voor eventueele
verbeteringen. Of voor- of terugkoop door de Kroon veel zal zijn
voorgekomen, is twijfelachtig. De derde band van deze uitgave
is nog niet verschenen.
5. De inleiding is van de hand van den Algemeenen Rijksarchi
varis Bricka; de bewerking van die van archiefambtenaren. Afgedrukt
wordt bijv. een Jordebog - een boek, bevattende een opsomming
van grondbezit, en inkomsten daaruit, ref. weet geen beter woord
dan het Duitsche „Urbar" - toebehoorende het kapittel te Ribe in
Zuid-Jutland in 1530, gerangschikt naar de verschillende parochies,
waarin het goed is gelegen, achter de namen der boeren.
6. Dit fonds „tot Nut van het Algemeen" werd opgericht in
73
vertelt De b 4 V 1°°' Bk'CKA in de inleidin9
keeren 7, -^" f W" S«*if,ciities uit
keeren aan verdienstelijke ambtenaren, later kunstenaars en geleerden
te steunen. Een reeks stukken worden, genummerd, het zijn er wel
n vierhonderd, gepubliceerd, geheel of gedeeltelijk. Die stukken
komste T 7 7^"' f°nds' dat OVer ^alde in-
over bT vac T' Kr°°n V6rVallen ^nissen,
heeft I T een 3mbt ni6t uitbetaalde salarissen, - gewerkt
ns treffen wi| een aanvraag om ondersteuning aan, dan
besluitwet TTMVa" 7 direCtje t0t St£Un' S°mS 660 bon'nb''ik
besluit tot hulp. Merkwaardig zijn: no. 68: een aanvraag om een
leening van den dichter Jens Baggesen en een koninklijk besluit, dat
bWaah W edenmg 7eStaat' °P V°°rWaarde' daE hü de gelden terug!
v7 3 7 °PJbrejngSt Van zi,'n verkochte werken; en no. 371 een
A r FaC1 Van de b,rect,e tot ondersteuning van den dichter H. C
no h Z u V°lgens de directie van het Koninklijk Theater
hebben 7°" ^7 die Hchting eeai9 —es te
ben, zou kunnen studeeren aan het gymnasium te Slagelse en
aar de hem ten eenenmale ontbrekende kennis zou kunnen ver-
worTn 7°r WH V 7" talent noodzakeliik is. Herhaaldelijk
ais Rasr HnS77rS' TH0RWALDSEN en L Heiberc' geleerden
als Rask en H C. Orsted, rentelooze uitkeeringen gedaan tot het
maken van studiereizen. Was men toen hier ook zoo goedgeefsch
of misten wi) toen menschen van beteekenis? Potgieter bespreekt
m ij Vdn 1840 {Krit Sfudië" b'z- 319-320), twee Wen
vertaalde romans van Andersen en heeft niet alleen woorden van
waardeering voor de persoon en het werk van den dichter, maar
ook voor de absolutistische regeering van dat kleine, zoo arme land,
17 ,Cï?LWllde behalve de bokvastheid van onze poëten,
dichtW Sr an C, beknePenheid herispen - zoo gaarne verdienstelijken
dichters de gelegenheid schonk tot het maken van verre reizen!
De derde band van deze belangwekkende publicatie is nog steeds
met verschenen. 5
7. In de inleiding vertelt de uitgever Br.cka iets over de persoon
van den Franschman, die van 1548-1589 gezant te Kopenhagen is
geweest over zijn onpartijdigheid en betrouwbaarheid, over de hem
opgdegde plicht: het stichten van vrede tusschen de Noordsche
njken. Toen de Da^av m 1589 stierf, verzocht zijn opvolger den
totdatdeeF 77 DE 7AY'S na9daten Papi6ren te bewaren'
totdat de Fransche Koning dienaangaande een beslissing had genomen
no7t:ÏrKi0t9r:1,en dier Papieren Ziin 'liet bekend NU bestaan7
nog twee ..op,b0ger, registers met afschriften van door de Dan9av
