156
weinig tot een betere zorg voor de archieven kunnen leiden, dat
vele in de inventarissen vermelde archivalia in den oorlogs- en be
zettingstijd, die er op gevolgd is, verdwenen zijn. Niet het minst
heeft in dien tijd de belangrijkste categorie archieven, die der steden
en plattelandsgemeenten, te lijden gehad.
Tegenover de gemeenten schijnt intusschen de Beratungsstelle als
orgaan van het Provinciaal Bestuur vrij sterk te staan, maar tegen
over particuliere bezitters van archieven kan natuurlijk slechts vriende
lijke overreding te baat worden genomen om iets in het belang van
die archieven te doen.
In die omstandigheden is het juist ingezien, dat de Beratungs
stelle zich niet uitsluitend en in de eerste plaats bezig houdt met
archiefinventarisatie, maar dat zij vooral tracht, door bezoeken ter
plaatse en door vriendschappelijke samenwerking met belangstellenden
in de gedenkteekenen van het verleden (en daarvoor bestaat ge
lukkig veel belangstelling in het Rijnland), de noodige waardeering
voor de archieven op te wekken. Men wil trachten, ze voor onder
gang te bewaren door de bezitters van advies te dienen bij het
inrichten van archiefbewaarplaatsen en verdere maatregelen tot ver
zorging, door in sommige gevallen ook de centralisatie van meerdere
archieven ter plaatse in een gemeentelijke archiefbewaarplaats, een
museum en dgl. te bevorderen.
Het ligt ook in het voornemen, personen zonder vakkundige
opleiding, aan wie archieven zijn toevertrouwd, door geregelde voor
lichting eenigermate geschikt te maken voor het beheer hunner archieven.
Dat men slechts bij uitzondering wenscht over te gaan tot het
deponeeren van plaatselijke archieven in de staatsdepots vindt zijn
oorzaak niet alleen in de overbelasting van die depots, maar ook in
de overweging, dat het gewenscht is, ter plaatse, waar de archieven
gevormd zijn, de belangstelling er voor gaande te houden
Het bovenstaande ontleen ik in hoofdzaak aan de bijdrage van
Dr. Kisky. Lezenswaard is ook die van Dr. Vollmer, waarin hij de
vereeniging van plaatselijke musea en archieven bepleit, doch niet
zonder met klem op te komen voor het zelfstandig karakter van de
laatstgenoemde. De tentoonstelling van archiefstukken in musea,
157
waarvoor sommige categorieën zich wel leenen, mag nooit tenge
volge hebben, dat zij gescheiden worden van de archieven, waartoe
zij behooren, en tot museumstukken gemaakt worden.
Het is te hopen, dat de Archivberatungsstelle bij de uitvoering
van haar op goede beginselen berustende programma op den duur
over een grooteren staf van vaklieden zal kunnen beschikken dan
thans het geval is.
MARTENS.
De Archieven van de Unie van Zuid-Afrika.
Eenige jaren geleden deed ik in ons blad eenige mededeelingen
over de Archiefwet van de Unie van Zuid-Afrika als gevolg van de
omstandigheid, dat ons correspondeerend lid de Heer C. Graham Botha,
Hoof-Argivaris van de Unie, te Kaapstad ons eenige desbetreffende
bescheiden had toegezonden, welke bescheiden het ons de moeite
waard leek in extenso in ons blad af te drukken.
In aansluiting daaraan wil ik thans met groote ingenomenheid de
aandacht vestigen op een sedert door ons ijverig correspondeerend
lid toegezonden geschrift van zijn hand Die Openbare Argiewe van
Suid-Afrika 1652-1910. Kaapstad, Cape Times Beperk, 1928. Dit
geschrift bevat niet alleen den tekst van de „Publieke Archieven
Wet 1922 en de „Regulasies betreffende die beschikking oor waar-
deloose dokumente en die oorplaasing van openbare argiewe na
argiefdepots de beide bovenbedoelde in ons blad afgedrukte stukken,
het is veel meer, en het geeft, gebaseerd op de ernstige reeds jaren
lang door den Archivaris van de Unie gedane voorstudiën, en niet
het minst ook steunende op hetgeen door hem op zijn archiefreizen
door Europa en Amerika en daarbij zeker ook in ons land gezien is 2),
een voortreffelijk voorbeeld van een „Archiefgids" voor Zuid-Afrika,
zooals wij er ook voor ons land binnen niet te langen tijd een hopen
te bezitten. Uit het Voorwoord lichten wij de volgende woorden, die
de bedoeling van den schrijver duidelijk weergeven, en die ook voor
de samenstellers van onzen Archiefgids beachtenswaardige wenken
bevatten: „Doel van hierdie publikasie is om aan te toon watter
Staats- en Departementale dokumente in ieder provinsie voorhande
is, sonder om die leser met 'n massa van besonderheden te belas,
In Sleeswijk-Holstein, waar aan den nood der niet aan den Staat behoorende
archieven door een eenigszins andere organisatie wordt tegemoet gekomen dan in het
Rijnland, denkt men er ook zoo over (zie noot 1 op blz. 15, bij het artikel van Dr. KlSKY).
Merkwaardig is de beschouwing van Dr. RICHTER, den staatsarchivaris te Kiel, over
deze zaak, waarin hij o.m. betoogt, dat de staatsarchieven, willen zij hun wetenschappelijk
karakter behouden en verhoogen, ontlast moeten worden van de minder belangrijke
onderzoekingen, waartoe de bewaring van lokale archivalia aanleiding geeft.
Zie Ned. Archievenblad 1926/1927, blz. 166 vlg.
2) Zie zijn hoogst belangrijke, ook reeds in mijn vorige artikel vermelde Report
Canada^m? Var'°US Archive Centres in Europe, United States of America and
