60
61
Hij kómt met kracht op voor deze laatste opvatting, en het schijnt mij van belang,
ook hier deze meening met instemming weer te geven, al is er al bitter weinig uitzicht
dat de tegenwoordige machthebbers zich daartoe zullen bekeeren.
Een werkman gunt men graag wat vrijen tijd voor zijn eigen persoonlijke behoefte
en die van zijn gezin en evenveel wil men ook wel gunnen aan den bibliothecaris.
Dat deze meer vrijen tijd, meer vrijheid van beweging noodig heeft, ziet men volstrekt
niet in.
En toch is dit het geval. Bibliotheekwerk is geen zuiver administratief werk.
Een bibliothecaris die zijn vollen werktijd aan zijn bestuursplichten wijdt, kan deze op
den duur niet behoorlijk verrichten, hij gaat geestelijk achteruit, hij wordt een routine
man, in plaats van een voorlichter op wetenschappelijk gebied.
Om een goed wetenschappelijk bibliothecaris te zijn, moet men in zijn ambt zelf
tijd hebben voor studie, men moet door nooit stilstaanden arbeid van geest, zijn
gezichtskring uitbreiden. Alleen dan zal men zijn ambt met voldoening kunnen ver
vullen, alleen dan zal men in toenemende mate raadsman en helper kunnen zijn van
de bezoekers der bibliotheek, van de werkers op het gebied der wetenschap.
En die gelegenheid tot studie moet niet afhankelijk zijn van een voor een bepaald
doel aan te vragen verlof, en daardoor van een gunstige stemming, van een toevallig
liberaal inzicht van een hooger geplaatst ambtenaar. Welke zekerheid heeft men nog,
dat zulk een helder inzicht bij onze bestuurders zal te vinden zijn? Zij zijn maar al te
zeer het beeld van ons tegenwoordige publiek, dat van bibliotheekzaken en van weten
schappelijke behoeften in 't algemeen volstrekt geen begrip heeft en er niets voor voelt."
L. L.
laar boek Amstelodamum 19 2 5. In dit laarboek komt voor een
merkwaardig artikel van de hand van Dr. LEONIE VAN NlEROP, getiteld: Verscheuren.
Een bijdrage tot de geschiedenis van het Amsterdamsch archief. Daaruit blijkt, dat
men te Amsterdam ook in vroeger eeuwen oog gehad heeft voor dit in onzen tijd
steeds van meer belang wordend vraagstuk. In de 18de eeuw deed men de opruiming
meer stelselmatig geschieden dan in het begin van de 19de eeuw. Het is bekend
genoeg dat er toen onnoemelijk veel archivalia voorgoed voor het wetenschappelijk
onderzoek zijn verloren gegaan. Hetgeen hier van Amsterdam wordt medegedeeld is
meer dan treurig. Intusschen het stelselmatig vernietigen in de 18de eeuw heeft nog
veel doen opruimen wat nu maar noode wordt gemist. Destijds werd alles in een
„verscheurboek" opgeteekend. Hetgeen Mej. VAN NlEROP daaromtrent mededeelt,
verdient vooral de aandacht. Vooral voor de economische geschiedenis kan volgens
schr. dit boek nog thans zijn nut doen.
Gedenkschrift samengesteld door de Weeskamer te Batavia,
naar aanleiding van haar 300-jarig bestaan op 1 October 19 24.—
Dit boekwerk, dat ons door vriendelijke bemiddeling van den Landsarchivaris te Batavia,
thans ons medelid Dr. GODËE MOLSBERGEN, werd toegezonden, is uit archivalisch oog
punt vooral hierom van belang, omdat er uit blijkt, dat het vroeger afzonderlijk bewaarde
archief van de Weeskamer te Batavia, waaraan destijds de emeritus-predikant Ds. H. SNEL
zijn krachten gaf, in 1922 grootendeels naar het Landsarchief is overgebracht, een inderdaad
hoogst belangrijke aanwinst, omdat, blijkens de opgave van Dr. GODÉE MOLSBERGEN
op blz. 17 en vlg. van het Gedenkschrift, dat archief ook de bescheiden der overige
weeskamers in Ned. Indië over de voor iedere weeskamer daar aangegeven, soms tot
het begin der 17de eeuw teruggaande jaren bevat
los. CUVELIER. Notice sur STANISLAS BORMANS. - Deze overdruk
uit de Annuaire van de Academie Royale de Belgique, dien de schrijver, ons corres-
pondeerend lid, de vriendelijkheid had aan den redacteur toe te zenden, verdient
vooral hierom onze aandacht, omdat er uit blijkt, dat het dezen eminenten Belgischen
geleerde, waarover dit levensbericht gaat, hoewel vóór alles archivaris, door allerlei
omstandigheden toch nooit gegeven was den post van Algemeen Rijksarchivaris van
België te bekleeden. BORMANS was, na onder meer gedurende korten tijd hoofd van
het archiefdepót te Luik te zijn geweest, verder in die plaats gedurende zijn geheele
leven in verschillende wetenschappelijke functies werkzaam. L. L.
Jaarverslag van de Commissie voor 'sRijks Geschiedkun
dige I ublicatiën over 1924. Dit verslag ontleent voor de lezers van ons blad
vooral zijn belang aan het feit, dat er een uitvoerige Bijlage aan is toegevoegd, be
vattende onder meer den letterlijken afdruk van den 18den-eeuwschen auctiecatalogus
der allermerkwaardigste handschriftenverzameling van Ds. DAVID FEUD VAN Gll-'FEN,
waarover handelen de artikelen van Mr. OVERVOORDE resp. op blz. 163 en vlg, van
den jaargang 1923 1924, en blz. 71 vlg. van den iaargang 1924M925, van ons blad.
Zooals ook uit de inleidende woorden van de Commissie vóór den afdruk van den
Catalogus blijkt, is de tegenwoordige verblijfplaats van nog slechts enkele der hand
schriften met zekerheid te bepalen. Moge de verspreiding op ruime schaal van dezen
afdruk in het buitenland, en vooral ook in Duitschland, er toe leiden, dat nog vele
van de verloren schapen worden terecht gebracht. Vooral voor de belangrijke collec-
tiones epistolarum, genoemd in Afdeeling II, zou het van groot belang zijn te weten,
waar die zich thans bevinden. l
Correspo n dance frangaise dr. MARGUERITE d'Autriche,
duchesse de Panne avec PHILIPPE II, editée d' après les copies!
faites par M. R. C. BAKHUIZEN VAN DEN BRINK, par S. ÏHEISSEN,
lome I, 1565—15 67. (Publications de I Historisch Genootschap
établi a Utrecht, Iroisième Série, Nr. 4 7). Hoewel ons blad, in het
algemeen gesproken, niet de plaats is tot het vermelden of bespreken van verschenen
bronnenpublicaties, zoo maken wij voor het eerste deel van deze reeds lang tegemoet
geziene magistrale uitgave een uitzondering. Men vergunne ons hierbij één opmerking
van algemeenen aard. Is het in den tegenwoordigen tijd nog wel gerechtvaardigd bij
een dergelijke publicatie den afdruk te doen geschieden naar de afschriften der
origineelen, hoe geniaal, als in dit geval, de afschrijver dan ook qeweest is? Thans,
nu de internationale verhoudingen zich weder steeds meer gaan herstellen, zou het
toch zeker niet zoo bezwaarlijk meer zijn gevallen om de origineelen uit Brussel en
Weenen tijdelijk voor zulk een belangrijke uitgave in ons land gedeponeerd te krijgen.
L. L.
P. VAN HEIINSBERGEN. De pijnbank in de Nederlanden. Gro
ningen, I. Noordhof f, 192 5. Ook van dit boekwerk zouden wij geen
melding hier ter plaatse hebben gemaakt, zoo het ons niet door den uitgever ter be
spreking was toegezonden. Wij volstaan daarom hier met de mededeeling, dat de
schrijver in dit boek heeft vereenigd diens opstellen, geplaatst in het Tijdschrift voor
geschiedenis van October 1924, en in deel XXXIII van het Tijdschrift voor Strafrecht.
Van belang is vooral hetgeen de schrijver in het eerste hoofdstuk op duidelijke wijze
over de ontwikkeling van de procedure in strafzaken hier te lande van de oudste
tijden af aan mededeelt. Vooral bij de definitieve ordening van de rechterlijke archieven
