126
vinden dan b.v. Uptonregisters op een mesthoop en een bul van
paus Sixtus ill! op een kerkhof. De hoop blijft bestaan, dat er uit
privaat bezit nog wel eens het een en ander terecht zal komen,
maar groote gapingen zullen er toch wel in de meeste archieven
blijven bestaan, en die betreffen natuurlijk in de eerste plaats de
oudste stukken en registers.
Van de administratieve stukken is in de meeste parochies heel
weinig over vóór de 18de eeuw, met de kerkerekeningen, die er sinds
de 14de eeuw zouden kunnen zijn, is het al niet veel beter gesteld,
en blafferds van kerkelijke goederen van vroegeren tijd ontbreken
geheel. De parochieregisters van doop, trouw en begrafenis, in 1538
op last van Lord Thomas Cromwell aangelegd, beginnen slechts in
heel enkele archieven bij dat jaar en de copieën daarvan, die in 1597
onder Koningin Elisabeth werden geschreven ten behoeve van alle
bisschoppen, zijn voor een deel ook verdwenen. Van de 11000 parochies
in Engeland en Wales waren er in 1831 maar 772, die de oude registers
van 1538 nog bezaten, in 1909 was dit aantal geslonken tot 656.
De oudste bisschopsregisters heeten in het laatst der 13de eeuw naar
het Vaticaan te zijn overgebracht. Daarom zouden registers van vóór
dien tijd dan ook heel zeldzaam zijn; in Worcester beginnen ze echter
in 1268, in Hereford in 1275. Die kerkelijke archieven blijken in Engeland
evenals hier als stiefkinderen behandeld te zijn, en met name voor de
genealogie zijn ze toch van zoo groot belang.
Die verwaarloozing vindt haar oorzaak wel voor het grootste
gedeelte in het gebrek aan goede bewaarplaatsen en deskundige
bewaarders. Graafschappen, steden en plattelandsgemeenten mogen
nog hun vaste gebouwen hebben, waar allicht ruimte is voor het
archief, bisschoppen, cathedralen en collegiaalkerken mogen in de
meeste gevallen een bibliotheek hebben, waar ook de archieven zijn
ondergebracht; met de gerechtshoven ziet het er in dat opzicht meestal
treurig uit. De laatste archieven, toevertrouwd aan de magistraats
klerken, vonden een plaatsje op hun procureurskantoren met het hiervoor
genoemde resultaat.
Aan de parochiegeestelijken was opgedragen het parochiearchief
te bewaren „in a dry well-painted iron chest and in some dry, safe
and secure place" in de pastorie of de kerk. Het was hier echter
ook alweer een opdracht, geen verplichting en in de meeste gevallen
is dus hieraan niet voldaan. Ook aan geldgebrek wordt in dezen kring
meermalen de schuld gegeven van den slechten toestand van een
archief. „And who is to pay for it?" vroeg een geestelijke, als getuige
voor de Commissie opgeroepen. En dat de archieven van tijdelijke
127
commissies bij gebrek gewoonlijk van een vast onderdak als zwerve
lingen verloren gingen, is te begrijpen.
Naast de slechte bewaarplaatsen is het gebrek aan deskundige
ambtenaren een ramp geweest voor de archieven. De Commissie
constateert, dat de beheerders heel zelden oud schrift kunnen lezen.
De lijsten en catalogi, die er bestaan, gaan alle van een ander systeem
uit, de classificatie en ordening is overal verschillend en laat alles te
wenschen over. Meestal zijn de beheerders niet goed op de hoogte
van wat er is, hetgeen dan ook wel blijkt uit de dikwijls vage ant
woorden, die de Commissie op haar vragen mondeling en schriftelijk
gekregen heeft. De bewaarder van het archief van het aartsdekanaat
van Middlesex is heel voldaan over den goeden staat van het archief,
alles heel netjes verpakt in bruin papier, maar van den inhoud is ook
hij niet op de hoogte.
Uitzonderingen zijn er echter wel op den regel van verwaarloozing
en slechte bewaarplaats. De Commissie wijst op den goeden staat
van het gemeente-archief van Exeter, dat tevens een der grootste
en oudste stadsarchieven is. Ook in Shrewsbury heerscht een goede
toestand en in Gloucester, dat bovendien de beste strong-rooms
heeft, die de Commissie gezien heeft. Het graafschap Middlesex heeft
een goed ingerichte en veilige bewaarplaats, en het archief van de
Middlesex quarter Sessions, dat tot Eduard VI teruggaat, is buiten
gewoon goed in orde. Ook de archieven van de County Council in
Shropshire behooren tot de uitzonderingen. In de nieuwe County Hall
is uitstekend voor de archieven gezorgd en er is goede gelegenheid
voor historici, genealogen en andere onderzoekers om studie te maken.
Dit is de modelinrichting, die men ook elders tot stand wil zien komen.
Het archief van de Consistorial Court van Gloucester is een der
mooiste, zoo niet het mooiste archief van dien aard en uitstekend
verzorgd en dit laatste kan ook gezegd worden van de Parish Courts
records in Lincoln. Maar de eind-verzuchting blijft toch, dat slechts
enkele archiefbewaarplaatsen voldoen aan de eischen, die men daaraan
kan stellen, al zijn dan ook na 1902, ten gevolge van hernieuwde be
langstelling, hier en daar fire-proof rooms gebouwd en catalogi bewerkt.
De Londensche County-Council heeft een geschoold archief-
personeel onder den secretaris van de Council. In Worcester is wel
het grootste gedeelte van het archief verloren, maar een vroegere
gemeentesecretaris heeft in 1874 een uitstekenden catalogus gemaakt.
Stratford-on-Avon, met zijn zeer oud archief, heeft zelfs behalve een
Deputy Record-Keeper een Record-Committee uit het gemeentebestuur,
maar deze weinige uitzonderingen bevestigen den regel.
