8
aan het bestuur ontvouwde, bleek het echter, dat mijne medeleden zich
eene geheel andere voorstelling van den gang van zaken hadden gevormd.
Men had gemeend, dat de commissie niet alleen mijn ontwerp-systeem,
maar ook alle door anderen voorgestelde registratuursystemen zou beoor-
deelen. Daarna zou zij het best geoordeelde dier systemen aan uwe
vergadering voorstellen of wel zelve een nieuw systeem samenstellen.
Over dit zeer belangrijke meeningsverschil hebben wij eenigen tijd gecor
respondeerd doch de uitslag was, zooals ik dadelijk wel gevreesd hader
werd geene eenstemmigheid verkregen. Het werkplan scheen mij onuit
voerbaar; geen oogenblik kon ik althans er aan denken, om een zóó
buitengewoon omvangrijk plan ter hand te nemen, dat allicht een paar
jaren zou vorderen, en dat, naar het mij voorkwam, nauwelijks een goeden
uitslag scheen te beloven. Toen het evenwel bleek, dat mijne medeleden
bij hun plan volhardden, heb ik derhalve gemeend mij aan de zaak te
moeten onttrekken. Ik hoop, dat Mr. Fruin, die de leider van het verzet
geweest is, de zaak thans in zijnen geest zal willen ter hand nemen.
Voor het ondernemen van een ander, veel beperkter, maar toch wel
belangrijk plan zal straks uwe goedkeuring gevraagd worden. De aandacht
van uw bestuur is er op gevallen, dat het beheer der oude archieven bij
de groote meerderheid der gemeenten veel te wenschen overlaat. Niet alleen
is de verzorging en ordening der stukken dikwijls zeer gebrekkig, hetgeen
natuurlijk ook voor de besturen zeiven lastig ismaar het gebruik dei-
archieven door het publiek is in vele gevallen ook feitelijk onmogelijk.
In den regel is de oorzaak van deze min-wenschelijke toestanden geld
gebrek, en daaraan kunnen wij natuurlijk niets veranderen. Maar het kwam
ons voor, dat toch, ook zonder groote uitgaven, in vele gevallen betere
resultaten verkregen konden worden. Wij stelden ons voor, daartoe mede
te werken door het aanbevelen van regels op het beheer der gemeente
archieven, die door eene commissie ontworpen, door uwe vergadering
goedgekeurd en daarna door uw bestuur aan alle gemeentebesturen toege
zonden zouden worden met eene toelichting en een aanbevelend woord.
Mij komt het voor, dat die regeis aan bruikbaarheid zullen winnen, indien
twee stellen regels ontworpen worden, het eene voor gemeenten, die een
eigen gemeente-archivaris hebben, het andere voor gemeenten, die genood
zaakt zijn zich te behelpen zonder zulk een ambtenaar. Zoo straks zal ik
U in overweging geven, het denkbeeld te overwegen, en bij goedkeuring
daarvan de commissie te benoemen.
Wanneer ik mij de gebeurtenissen buiten onzen eigen kring herinner,
dan trekt allereerst de archiefwet onze aandacht. Wij zijn met deze be
langrijke zaak in het afgeloopen jaar nog niet verder gekomen. De concept-
wet, tal van malen gerevideerd en omgewerkt, is thans reeds sedert
geruimen tijd in staat van wijzenhet is niet te verwachten, dat de be-
1
9
handeling daarvan in de Kamers veel moeite en veel tijd zal wegnemen.
En toch komt de zaak niet verderde Minister verklaart steeds, geen tijd
te hebben om ze ter hand te nemen. Teleurstellende boodschap! Wij
hebben ons voor de zaak zóóveel moeite gegevenwij hebben ons zóó
gevleid, dat ons land in deze voor ons gewichtige aangelegenheid den
roem zou verwerven, om het eerst in Europa eene door alle deskundigen
gewenschte regeling door te zettenmaar tot nog toe is onze hoop steeds
verijdeldOnze eenige troost is, dal het wellicht de oorlogstoestand is,
die den Minister, inderdaad zeer beladen met zorgvolle beslommeringen,
de handen bindt. De oorlog duurt lang, maar éénmaal moet er toch een
einde aan komen, en wij mogen dan hopen, dat Z. Exc. ook onze belangen
zal willen behartigen.
Het Algemeene rijksarchief zag zijne collecties in het afgeloopen jaar
weder vermeerderen door de aankomst van de West-Indische archieven,
die dus eindelijk gered zijn van de verwaarloozing, waaraan zij te Paramaribo
blootstonden. Over de nieuwe archieven van het Departement van
financiën werden onlangs in de Kamer min bevredigende mededeelingen
gedaan; wij hopen, dat het met de overneming der in gevaar verkeerende
bescheiden zal vlotten. En mogen ook de archieven van onze legatie
bij den Paus, die op onbegrijpelijke wijze zoek geraakt blijken te zijn,
nog teruggevonden worden en in de welverzorgde lokalen van het Alge
meene rijksarchiefgebouw voortaan voor dergelijke ongevallen definitief
beveiligd worden
Terwijl de schatten onzer archiefgebouwen steeds toenemen, wordt
het voortdurend wenschelijker, ze tegen ongevallen te beveiligende van
het Departement van Binnenlandsche Zaken uitgaande circulaire tegen het
loodgietersgevaar, die in hoofdzaak strekt om onze kostbare monumenten
te verzorgen, komt gelukkig tevens aan onze archiefgebouwen ten goede
immers zij zullen voorkomen op de lijsten der gebouwen, die in de bij
zondere zorg der gemeentebesturen worden aanbevolen. Ook de grootere
bruikbaarheid der archiefverzamelingen voor het publiek neemt toeweder
zijn eenige inventarissen van rijksarchieven verscheneneen, naar het mij
voorkomt, uitnemende inventaris van de kaartverzameling van Zeeland door
De Waard, en de inventaris van het archief van Medemblik door Gonnet;
terwijl ook Martens' inventaris van het archief van de Commissie tot het
beneficieeren van Neder-rijn en IJssel voor enkele dagen verschenen is,
waarmede de nieuwe serie der Geldersche inventarissen gelukkig geïnau
gureerd is. Ook van de zéér te waardeeren aanvullings-serie der Notulen
van Zeeland is het deel over 1578/79 in het afgeloopen jaar verschenen.
Ook de gemeente-archieven hebben hun best gedaan: Dr. Wiersum en
Mej. Moquette leverden voor het Rotterdamsche archief inventarissen van
het archief der Luthersche gemeente en van de portretverzameling,
