24
Archiefgebouwen te Groningen. Sedert een paar jaar zijn
onderhandelingen gaande tusschen het rijk en de gemeente Groningen
over plannen, betrekking hebbende op vergrooting van het Provinciehuis
en van het Rijksarchiefgebouw, mede ter voorziening in de behoefte aan
archiefruimte voor de gemeente, op verbreeding van de St. Jansstraat (een
toegangsweg van de Groote Markt naar het Oosten der gemeente) en ver
vanging van de gemeentekweekschool voor onderwijzeressen en van de
daarbij behoorende leerschool door twee nieuwe gebouwen op een ander
terrein.
Deze onderhandelingen zijn nu zoo ver gevorderd, dat B. en W. den
raad ter goedkeuring hebben aangeboden het ontwerp van een met den
Staat der Nederlanden te sluiten overeenkomst. Deze zal in hoofdzaak
hierin bestaan, dat de gemeente Groningen aan den Staat tegen betaling
door dezen van ƒ27,940 overdraagt den ondergrond van eenige perceelen
tusschen de St. Jansstraat, het Martinikerkhof, de Groote Snor en de Sin-el-
straat, alsmede den ondergrond van de straat de Groote Snor, een en ander
met uitzondering van een strook grond, welke noodig is om de thans zeer
nauwe St. Jansstraat op een breedte van ll1/, a 12 meter te brengen. De
Staat verbindt zich langs de St. Jansstraat en in verbinding daarmede een
overbouwde galerij te maken van 31/, a 4 meter en deze voor het publiek
verkeer voor voetgangers beschikbaar te stellen. Het schoonhouden en de
verlichting van deze galerij zullen voor rekening van de gemeente ge
schieden. De gemeente verplicht zich op haar kosten een nieuw gebouw
voor de kweekschool voor onderwijzeressen en de daaraan verbonden leer
school op te richten op een perceel aan de Turfsingel, zulks in de plaats
der gebouwen, welke nu aan het Martinikerkhof staan. Gedurende 20 jaar
zal m het bedrag der jaarlijksche kosten van de kweek- en leerschool
waarin de Staat krachtens art. 7 van het Kon. besluit van 14 Maart 1911
vijftig procent bijdraagt, ƒ3120 zijn begrepen wegens de stichting van het
evengemelde gebouw. De Staat stelt tot wederopzegging toe in een nieuw
te bouwen Rijksarchief ter beschikking van de gemeente lokalen om te
dienen tot opberging van hare archieven. Ingeval van opzegging door den
Staat zal deze aan de gemeente eene vergoeding van 50,000 uitkeeren
bij de ontruiming van het gebouw.
(N. R. C. 1 Juli 1914.)
Oude Haarlemsche zegels. Voor leeken was het tot dusver
een uiterst groote moeilijkheid om afdrukken te maken van oude zegels in
lak. De moeilijkheid betrof natuurlijk het gemis van een metalen drukker
die onontbeerlijk was voor dit werk, en juist het vinden daarvan was
technisch bezwaarlijk, daar men geen negatieven van metaal op de licht
smeltbare zegels van was kan gieten. De tot dusver door dillettanten ver-
25
kregen resultaten waren dan ook verre van bevredigend en zelfs de op
positieve gipsafgietsels gemaakte tinnen of looden negatieven verloren veel
van hun scherpe lijnen en waren meestal onduidelijker dan het origineel.
Zooals gezegd deze moeilijkheid bestond alleen voor leeken.
De heer G. van Es, klerk aan het Rijksarchief te Haarlem, heeft
net zoolang gezocht en gewerkt tot het hem gelukt is een metalen drukker
saam te stellen, waarmede hij lakafdrukken kan vervaardigen, tot in de
kleinste details nauwkeurig afgewerkt. Vakkennis, door hem opgedaan in
zijn vroegere betrekking, gepaard met ijver en volhardingsvermogen, hebben
hem deze resultaten doen bereiken. De aanleiding tot dit werk was het
volgende. Werkzaam aan het Rijksarchief en dus dagelijks oude zegels
in handen krijgende en onderzoekende, werd bij hem de lust opgewekt
om van deze gipsafgietsels te maken. Met zijn collega Driessen legde
hij zich op dit werk toe, de verzameling gipsafgietsels breidde zich uit
en het Haarlemsch archief bezit er nu reeds 236. Eenmaal dit resultaat be
reikt hebbende, legde de heer Van Es er zich op toe om ook lakafdrukken
te kunnen maken en werkelijk heeft hij een metalen drukker, door middel
der galvanoplastiek, weten saam te stellen, waarmede hij thans werk levert,
dat volgens deskundigen alleen geëvenaard wordt door dat van een
Bernschen archief-ambtenaar, die eveneens zich als dilettant een naam ge
maakt heeft. Wanneer de heer Van Es aan het werk is, gelijkt zijn huis
kamer dan ook een werkplaats. Zijn verzameling is werkelijk prachtig. Zoo
heeft hij reeds 166 kopernegatieven gemaakt, waaronder er zijn van bijna
2 decimeter middellijn. Hij bezit aldus schier alle Haarlemsche zegels van
1245-1811, zegels niet alleen van de graven van Holland, maar ook van
die der burgemeesters, schepenen, geestelijken, kloosters, enz.; zijn collectie
afdrukken bedraagt vele honderden.
Wij hebben gemeend dit werk eens in ruimer kring bekend te mogen
maken, te meer daar de heer Van Es de eenige ons bekende niet-vakman
is, die zich op deze zaak toelegt, niettegenstaande vele financieele opoffe
ring. Men weet, dat de zegelkunde een zeer belangrijke bijdrage levert
voor de kennis der ornamentiek, voor de kennis der kleederdrachten van
vorsten, edelen, geestelijken en burgers uit lang vervlogen eeuwen en voor
vroegere snijstempelkunst. Het oude zegel is als het ware de spiegel,
waarin men het kunstgevoel van voorheen bespieden kan. Dat de heer
Van Es zich toelegt op het verveelvoudigen van deze zegels, is dus zeker
alleszins lofwaardig en nuttig. En aan materiaal ontbreekt het hem niet.
(O. C. 1 Juli 1914.)
Papieren Verstolk van Soelen. Door den heer W. C.
Völcker van Soelen, te 's-Gravenhage, zijn aan het Algemeen rijksarchief
geschonken de tot dusver op het huis te Zoelen berustende papieren van
