60
wenschte eenheid. Gewoonlijk zijn van elke bezitting de brieven tot een
afzonderlijk nummer vereenigd, doch enkele malen is hiervan afgeweken
en zijn verschillende bezittingen bijeengevoegd, zonder dat de aanleiding
hiertoe blijkt (no. 75, 106 e. a.)
De volgorde, waarin de eigendomsbewijzen van elk klooster zijn be
schreven, is soms vreemd; welk systeem hierbij is gevolgd, blijkt niet.
Dit is des te lastiger, daar bij den catalogus de hoognoodige registers
ontbreken. Tegenover dit ernstig gebrek, waardoor het naslaan van
den catalogus zeer wordt bemoeilijkt, kan ik ten slotte wijzen op de uit
voerige en zeer welkome toelichtingen aan het hoofd van elke afdeeling,
waarin geregeld een kort overzicht wordt gegeven van de geschiedenis
der te behandelen instelling, voor zooverre deze voor de gebruikers van
den catalogus van belang is.
Ook van het kapittel van St. Joris te Amersfoort, het eenige waar
van het archief niet te Utrecht berust, wordt volledigheidshalve een
kort overzicht gegeven.
J. C. OVERVOORDE.
C. H. VAN Rhijn. Een merkwaardige Recensie (Theologische Stu
diën, jaarg. 1905, blz. 103).
In dit opstel bespreekt de hoogleeraar Van Rhijn mijne aankondiging
van zijn Register op het archief der Kerkvoogdij te Groningen (Archie
venblad XIII, blz. 146). Ik zal die oratio pro domo hier niet nader
behandelen. Immers door zijne verdediging te plaatsen niet in een vakblad
maar in de Studiën en door zelfs na te laten mij een exemplaar
van zijn artikel te doen toekomen heeft de schrijver getoond eene
beantwoording van zijn artikel mijnerzijds liefst uit den weg te blijven.
Ik kan dus volstaan met de aandacht van de lezers van het Archieven
blad op het artikel te vestigendat is dan trouwens ook voldoende.
R. FRUIN.
Literatuur-kroniek.
Mr. A. C. Bondam. Verslag omtrent de ordening en inventariseering
van oude gemeente- en waterschapsarchieven in Noord-Brabant over 1904,
uitgebracht aan Gedep. Staten dier provincie. s'-Hertogenbosch 1905.
Weder besteedde de Brabantsche archivaris geruimen tijd aan het
Toevallig werd dezer dagen van bevriende zijde mijne aandacht op het
opstel gevestigd. Er zij opgemerkt, dat de uitgever indertijd een exemplaar van het
»Reg'ster bij de redactie van het Archievenblad ter recensie inzond, en dat
een overdruk der aankondiging aan den uitgever is toegezonden.
61
bezoek der gemeentearchieven. Groot nut had hij daarbij van een door
hem aangelegde verzameling opgaven, en notities, die archieven betreffende.
Daarin kwamen o.a. voor de opgaven, door het gemeentebestuur ingezonden
aan den Commissaris of Gedeputeerde Staten op circulaires en aanschrij
vingen over het archief, en verder kopie van de desbetreffende plaatsen
uit het gemeenteverslag en uit de provinciale verslagen, kopie van de
briefwisseling, over het archief gevoerd tusschen gemeentebestuur en provin
ciaal bestuur, benevens afschriften van inventarissen, jonger dan 1810.
Daarmede gewapend bezocht hij o.a. Helmond. Over de ordening
van dit archief door J. L. F. Donkers Rz., den ijverigen oud-rector der
Latijnsche school aldaar, worden uitvoerige mededeelingen gedaan. Van
1855 tot 1873, toen hij zijn inventaris afsloot, heeft deze het archief ge
regeld. In dat opzicht is er dus geen reden tot klagen, maar een veiliger
bewaring van de stukken is beslist noodig. Ook in Eindhoven is een
betere plaatsing zeer gewenscht. De bestaande inventarissen deugen ook
niet. „Er valt daar veel te doen. Wat geordend is, is niet goed ge
ordend." In 1889 had de heer Bondam hoop, dat de Stad van Kempen-
land zich de weelde van een eigen archivaris zou veroorloven, doch door
den tegenstand van den toenmaligen secretaris kwam daarvan niets. Breed
voerig wordt de archiefwerkzaamheid van het raadslid W. T. Hermans in
de jaren 1857—1869 uiteengezet. Ook na 1869 is aan het archief veel
tijd besteed. In 1884 en volgende jaren is het maken van klappers met
kracht voortgezet. Hoewel dus ijverig bewerkt, is dit archief in zijn
geheel toch nog totaal ongeorganiseerd. In Geldrop en Vlierden is de
toestand veel verbeterd, in de eerste plaats door het inrichten van een
afzonderlijk archief kamertje, in de tweede door het bouwen van een nieuw
raadhuis. Ook in Nuland bestaat uitzicht op een betere bewaarplaats
in een nieuw te bouwen raadhuis. Hulde wordt gebracht aan de vocht-
vrijheid van sommige 18de-eeuwsche raadhuizen in het voormalige land
van Breda en dat van Bergen-op Zoom, tengevolge waarvan vele der om
vangrijke oude archieven materiëel in uitstekende conditie verkeeren. De
meeste zijn echter nog ongeregeld. Alleen die van Oosterhout en Dongen
zijn geheel geordend met de inventarisatie van dat van Wouw is een
aanvang gemaakt. In Oudenbosch ondervond de ordening door de grenzen-
looze verwarring groote vertraging. Maar ergerlijk is de toestand in de
gemeente Rucphen c. a. Vocht vernielt gaandeweg het archief en het
brandgevaar is zeer groot. Blijkbaar wil het gemeentebestuur zich gaarne
van de oude bescheiden ontlasten. Ook dat van Someren zou thans be
reid zijn, zijn oudarchief naar den Bosch over te brengen in het Rijks-
depót, maar de Rijksarchivaris heeft al zijn kamers bezet. Zelfs op den
zolder werden reeds logés (de bescheiden van Grave) gehuisvest. Het
overzicht, dat de heer Bondam geeft van de mededeelingen over den
