160
schiedenis van de kerk of parochie van Hattem te verwachten. De
bronnen vloeiden niet volledig, gegeven worden dus aanteekeningen.
Vooreerst wordt behandeld de wording en de ontwikkeling der kerk
waardoor tevens gesproken moest worden over hare bedienaren en
hunne ambtsbezigheden; dan de met haar in verband staande
geestelijke instellingen, het kerkelijk en geestelijk leven in al zijne
uitingen binnen het kerspel van Hattem (en daarbuiten het fraterhuis
te Hulsbergen). Een afzonderlijk hoofdstuk is gewijd aan het
tijdperk van overgang tot de reformatie. Dan volgt de beschrijving
van de kerk en haar aanhooren als gebouw. Daarna de geschiedenis
van de Hervormingook van de kerkelijke administratie in die
tijden. Eindelijk een „Overzicht van de kerk in verband met Uattem's
„geschiedenis En ten slotte worden eenige historische gegevens
medegedeeld over de christelijke kerkgenootschappen, na de Her
vorming in het kerspel van Hattem „ontstaan". Een tal van platen
luistert het boek op, terwijl de bijlagen in een afzonderlijk deel
worden gegeven.
Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch regt en geschiedenis.
Verslag van de handelingen der zes en tachtigste vergadering te Zwolle
op 80 October 1900. Zwolle, Erven J. J. Tijl, 1901.
In memoriam van den mede-oprichter der vereeniging Mr. A.
A. W. van Wulfften Palthe. - Besproken wordt een boek, aan
gelegd door of voor den Deventerschen burgemeester Joannes Coster
en bevattende afschrift van de titels (1521—1553) zijner bezittingen,
en een boek, bevattende een verlofbrief d d. 1683, van den graaf
van Bentheim voor de gemeente Ulsentot het houden eener col
lecte ter herstelling van den door den bliksem getroffen kerktoren.
Mr. J. A. G. DE Vos VAN Steenwijk bespreekt het ontstaan der
heerlijkheid Almelo (de eerste heeren waren geene nobilesmaar
schildboortige lieden, evenals die van Ruinen in Drente). N. A.
Cramer ziet in „comitatum agridiocensem sive Umbalaha dictum"
(1042) een „jachtgraafschap" ('«yff*« i,,^ j. <3. van Slee een
„weidegraafschap (ager, dioecesis). Ten slotte wordt besproken
„Bontsche maat J), „ewelde" of „envelde hoppe" (eynvolt, enkel
of dun bier), „rachinburgii" (raadgevers of -sprekers), „bergvrede"
(berfredus, beffroi„belfoort" toren).
Mr, R. E. Hattink. Stadregt van Almelo. (Vereeniging tot be
oefening van Overijsselsch regt en geschiedenis. Overijsselsche stads-,
dijk- en markeregten. 1® deel, 13d® stuk.) Zwolle, Erven J. J. Tijl, 1901.
161
Almelo heeft, volgens drie brieven van 1394, 1400 en 1405,
reeds toen schepenen bezeten, die „onser stades segel" gebruikten;
het is dus niet, gelijk door sommigen beweerd werd, in 1420 tot
stad verheven. De brief van 1420 heeft een renversaal van de
schepenendaaruit blijktdat toen sprake was van eene bepaling
der wederzijdsche rechten van den heer en de stad. Die twee brieven
van 1420 zijn slechts tot ons gekomen in afschriften van de 17,le
eeuw en later; in 1785 werd het oorspronkelijke stuk nog ter
secretarie gevonden. Dit 5-tal brieven wordt gegeven als inleiding
op het stadboek, het eenige dat nog uit het oud-archief van Almelo
bewaard is gebleven, thans berustende in het rijksarchief in Overijssel.
Dit stadboek is waarschijnlijk aangelegd omtrent 1540; daarin zijn
ook geschreven „ander wilkoer der stadt Almelo", „eene bepaling
„omtrent hooger beroep" en twee aanteekeningen omtrent „hetgeen
„op Petri 1646 en 1647 voor de gemeente der stad besloten is."
„Voor de volledigheid zijn voorts herdrukt de wilkeuren, door Racer
„reeds tweemalen uitgegeven" (Overijsselsche GedenkstukkenV).
J.
Robert Fruin. Verspreide geschriften, met aanteekeningen, toe
voegsels en verbeteringen uit des schrijvers nalatenschap uitgegeven door
P. J. Blok, P. L. Muller en S. Muller Pzn. 's Gravenhage, Martinus
Nijboff, 1900/1. 8°. afl. 15/16. III, blz. 161—320.
Inhoud: Motiey's Geschiedenis der Vereenigde Nederlanden
(vervolg) (uit: Gids, 1862, I, 514 vlg., 658 vlg.). De slag bij
Nieuwpoort (uit: Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oud
heidkunde, Nieuwe serie, V, 55 vlg.). De wederopluiking van
het Katholicisme in Noord-Nederland omstreeks den aanvang der
XVIIe eeuw (Uit: Gids 1894).
W. K. A. Nippold. Wilhelm III, Prinz von Oranien (16501702).
Berlin, C. A. Schwetschke und Sohn, 1900 8°. X, 274 blz. Met Portret
Populair geschreven, uit Ranke, MacaulayGreen enz. geputte
biographie, verschenen ter gelegenheid van Willems 250sten ge
boortedag. Inhoud: I. Der Prinz von Oranien (1650—1672).
1. Geschichte der Niederlande bis zum Tode Friedrich Heinrichs.
2. Wilhelm II. 3. Jan de Wit, Karl II, Ludwig XIV. 4. Das
Jahr 1672. II. Der Erbstatthalter von Holland (1672—1689). 1
Karl II bis 1672. Clarendon, Shaftesbury und Cabal. 2. Wil
helms III Feldzüge bis 1674. 3. Karl II bis 1677. Vermahlung
Wilhelms III. 4. Wilhelm III und Karl II bis zum Frieden vou
0 Later gebleken te zijn de maat, te Bonn in gebruik.
