18
ment des comptes et pieces de comptabilitéont été aliénés, soit sous
l'ancien régime par les établissements qui en ont été dépositaires, soit
depuis par l'État ou par ses mandataires. On peut estimer qu' il
s'est produit ainsi a l'égard de ces documents une espèce de déclasseinent
et que l'État serait mal fondé a revendiquer des documents qu' il aurait
aliénés ou dont il aurait expressément ou tacitement autorisé l'aliénation.
En conséquence il a semblé que, pour que la revendication des documents
appartenant a cette catégorie d'archives fut légitimeil fallait que la
provenance en fut établie, non pas seulement par la nature de la piece,
mais aussi par l'existence de marquesanalyses ou cotes anciennes prou-
vant que ces documents ont fait effectivement partie des archives de
l'établissement ou de l'institution dont ils proviennent*.
3°. Archives municipales. Les principes précédents nous ont
paru devoir s'appliquer, a plus forte raisonaux documents provenant
des archives municipales. Les communes actuelles ayant succédé, sans
intermédiaireaux municipalités de l'ancien régimeil est évident que
lorsqu' il est prouvé qu'un document provient d'un dépot d'archives commu-
nales, cela seul doit suf fire a établir le droit de propriété de l'État,
sans qu'il soit nécessaire de distinguer entre l'ancien et le nouveau régime
et de déterminer s'il est sorti du dépot postérieurement a la Revolution.
4°. Archives hospitalières. II ne nous a pas semblé douteux que
les archives hospitalières (sauf si elles proviennent d'hópitaux privés, ce
qui n'est le cas d'aucun de ceux dont la collection Dufresne a „recueilli"
les fragments) constituaientmême sous l'ancien régime, des archives
d'État. En effet, toute une série, de dispositions législatives depuis le
XVI0 siècle ont pour objet de faire nommer les administrateurs des
höpitaux par les baillis, sénéchaux et autres magistrats ou fonctionnaires,
de soumettre leur administration a la surveillance des agents de l'Etat
et spécialement au controle financier des Chambres des compteset
témoignent ainsi que ces établissements étaient bien considérés comme
des, établissements publics. Les documents qui proviennent de leurs
archives, a quelque époque et de quelque manière qu'ils en soient sortis
doivent, a ce qu'il nous a semblé, être considérés comme appartenant
au domaine public et, pour qu'ils puissent être valablement revendiqués,
il suffira done d'en établir la provenance".
Uitgaande van deze wijze beginselen en bouwend op deze beschou
wingen, die de verstandigste en gematigdste geesten niet zouden kunnen
afkeuren, hebben de drie deskundigen een proces-verbaal van expertise
samengesteld, dat vast en zeker voor het openbaar beheer opvordert het
grootste deel van de verzameling Dufresne, die onder sequester gesteld
was. Eenige documentendie men had kunnen revindiceeren en niet de
minst kostbare, zijn ontsnapt aan de inbeslagnemingbet waren docu-
19
menten vroeger, in 1893, gezien en bestudeerd door Dr. Dopsch, mede
werker der Monumenta Germaniae, onder anderen drie Karolingische
diplomen van het hoogste belang, maar de waarde van de inbeslag
genomen stukken is desniettegenstaande zeer belangrijk, zooals uit de
volgende opgave blijkt.
Ziehier het zeer korte overzicht der archieven die de collectie
Dufresne uitmaken.
Archieven van het departementaal archief-depot van Meurthe-et-
Moselle (bisdom en kapittel van de kathedraal te Toul; abdijen van
Saint-Epvre, Saint-Gengoult en Saint-Léon van Toul, klooster der Domi
nicanen van Toul; kathedraal van Nancy).
Gemeente-archieven van Toul (219 artikelen).
Hospitaal-archieven van Toul (135 artikelen).
Gemeente-archieven van Liverdun (21 artikelen).
Gemeente-archieven van Pont-a-Mousson.
Gemeente-archieven van Yerdun.
Archieven van Lotharingen te Metz (parlement, bisdom en kapittel
van de kathedraal te Metz; der collegiale kerken van Mars-la-Tour en
Saint-Sauveur vnn Metz; abdijen van Gorzevan Saint-Vincent en vanSaint-
Aruoul van Metz, van Saint-Pierremont, Saint-Clément, Saint-Symphorien
Villers-Bettnach Bouzonville, Saiute-Glossinde, Saint-Pierre-aux-Nonnains,
Sainte-Croix van Metz; kloosters der Celestyuen en Cisterciencers van Metz).
Gemeente-archieven van Metz (56 artikelen).
Hospitaal-archieven van Metz (4 artikelen).
Gemeente-archieven van Sanzy-lez-Vigy.
Gemeente-archieven van Saint-Avold.
De documenten, voortkomende van de collegiale kerk van Saint-
Dié, van de abdij van Chaumouzey, van de abdij van Mureau en het
kapittel van Remiremont, werden niet opgevorderdwegens den staat van
verlatenheid, waarin de archieven dezer instellingen laDg verkeerd heb
ben. „C'est peut-être la un scrupule exagéré, puisque le domaine de l'État
est inaliénable et imprescriptible" voegt de heer Stein er aan toe.
Wij deelen ten slotte in 'tkort nog mede, alleen om een klein denk
beeld van de belangrijkheid der verzameling te geveneenige der voor
naamste documenten, volgens hunne oorspronkelijke herkomst, gelijk ze in
den inventaris, na de inbeslagneming door Émile Duvernoy, departe-
mentaal-archivaris van Meurthe-et-Moselle opgemaakt, beschreven worden
(de depóts waaraan Dufresne, vader, ze ontleende, heeft de heer Stein
hier niet opgegeven).
Bisdom Toul: Bulle van Paus Leo IX van 1049, bevattende privi
legiën voor de abdij van Saint-Arnoul te Metz (origineel, zegel verloren);
schenking van Bruno, bisschop van Toul, in 1034 aan de abdij van Saint-