22
doorgevoerd een hoogst moeilijk en subtiel werk zijn niets dan zoo
al niet nutteloosdan toch onnoodig verrichte arbeid die beter had kunnen
worden aangewend.
Ten slotte nog één opmerking. Mocht mijne tweede stelling worden
aangenomen, dan zullen de theses van mr. Fruin niet in haar geheel
behoeven te vervallen. Over de laatste drie zal dan nog zeker vruchtbare
discussie mogelijk zijn, en als wenken om tot een wel overwogen „per
soonlijk oordeel" te geraken, gelijk ik boven bedoelde, zullen zij, zij het
dan in gewijzigden vorm, den in het hierna volgend stuk van mr. Muller
bedoelden beginner tot leiddraad kunnen strekken.
Nog eenige regelen voor het ordenen van archieven
door
Mr. S. Muller Fz.
Op gevaar af van de aanwezigen te vermoeienkom ik nog aandragen
met een paar stellingen betreffende de ordening van archieven ter behan
deling op onze aanstaande Algemeene vergadering. Dit stout bestaan ver-
eischt eenige toelichting. Ik kan die geven, doch alleen door een tipje
op te lichten van den sluier, die gewoonlijk het behandelde in de be
stuursvergaderingen bedekt. In de onlangs gehoudene bijeenkomst van
het bestuur werd beslotendaar de voorbereiding van onderwerpen van
anderen aard nog niet vèr genoeg gevorderd was, ook in de aanstaande
Algemeene vergadering uitsluitend stellingen over de ordening en beschrij
ving van archieven aan de orde te stellen. Ten einde echter eenige orde
in die behandeling te brengenwerd besloten om een soort van programma
vast te stellen, dat de te bespreken categoriën van onderwerpen bevatte.
Achtereenvolgens zoumeende mengehandeld moeten worden over
1°. het sorteeren der archiefstukken.
2°. het beschrijven der archiefstukken.
3°. verdere beschrijvingsmaatregelen.
4°. het samenstellen van den inventaris, in verband met het indeelen
van het depot.
5°. de materiëele zorgen voor het archief.
6°. uitgave van archiefstukken.
Tot de eerste rubriek behooren de stellingenten vorigen jare bespro
ken en vastgesteld (althans die sub 2 ac)en ook de stellingendoor
Mr. Gratama destijds aangekondigd sub A 1 en 2. Deze laatste stel
lingen zullen dus allereerst ter hand genomen worden, terwijl die sub
B 13 voor de volgende vergadering zullen gereserveerd worden. Het
scheen toch wenschelijk, om liever dan door de behandeling dezer stel
lingen de tweede categorie van onderwerpen (die betreffende het beschrijven
van archiefstukken) aan de orde te stellen, te trachten vooraf de eerste
23
categorie thans zooveel mogelijk volledig af te handelen. Ik verklaarde
mij bereid, om met dit doel te formuleeren de opmerkingen, die ik met
betrekking tot deze categorie nog meende te moeten maken. En ziehier dus
de aanleiding, waarom ik mij genoopt zie, de lezers van dit tijdschrift
weder bezig te houden met het ordenen van archievenik zegde lezers
van dit tijdschrift, want als de beraadslagingen ter Algemeene vergade
ring zoo breedvoerig zijn als het vorige jaar, vrees ik, dat aldaar voor
de behandeling van zoovele stellingen nauwelijks gelegenheid zal zijn.
Ik stel mij voor eenen archivaris, die zich den dag nadat hij in functie
getreden isgeplaatst ziet voor een totaal ongeordend archief. Ik
neem aandat hij gewapend is met eenige algemeene notiën omtrent de
inrichting der corporatiewier archief hij zal gaan ordenendoch dat
hij met het archief nog volkomen onbekend is. Ik meen echter thans
te mogen onderstellendat hij (gelukkiger dan ik zelf en mijne tijd-
genooten!) kennis heeft kunnen nemen van hetgene in onze vorige Alge
meene vergadering is voorgevallen en ook van hetgene waarschijnlijk in
den aanvang van de volgende Algemeene vergadering voorvalllen zal.
Hij is het dus met zich zelven eens geworden, wat eigenlijk een archief
is; hij weet ook, dat zijn streven voorloopig moet gericht zijn op het
herstel van de oude organisatie van het archief en dat hij dus voorzichtig
moet zijn, om de sporen dier oude organisatie, die nog aanwezig mochten
zijnniet te verstoren.
Wat zal hij nu, staande voor de massa van geheel ongeordende oude
stukkendie hij in het archieflokaal bijeenvindt of uit vergetene kasten
en van donkere zolders heeft verzameldbeginnen te doen Naar het
mij voorkomt, als hij praktisch is, allereerst dit. Hij zal trachten de
bij elkander behoorende deelen en liassen uit den berg af te zonderen
en zoo komen tot het herstellen der seriën van notulen, brieven, proto
collen rekeningenacquitten enz., die hij dan chronologisch ordenen kan.
Deze handelwijze heeft reeds dadelijk het onmiskenbare voordeel, dat de
verwarde berg stukken zonder groote moeite zeer belangrijk verminderen
wellicht zelfs tot 10 van zijn aanvankelijken omvang slinken zal.
Een groot en onmiskenbaar voordeel! Doch het is niet het eenige, noch
zelfs het belangrijkste, dat de archivaris zoodoende verkrijgt. Yan veel grooter
belang voor hem is het inzicht, dat hij zich aldus verovert in de oude
organisatie van het archief, en wel in dat deel der oude organisatie, waaraan
hijhij moge willen of nietonherroepelijk gebonden is. De herstelde seriën,
die met geene mogelijkheid in eene andere orde gebracht kunnen worden
dan de natuurlijke, chronologische, geven hem als het ware de hoofdlijnen
aanwaarlangs hij zich bij zijne verdere ordeningswerkzaamheden zal
hebben te bewegen: hij heeft thans (om bij het gelukkige beeld van Mr.
Gratama te blijven) de in verschillende stukken gebrokene hoofdbeenderen
