beoordeeld. De commissie "ziet, gelet op de doorlichtingsrapportages, wel aanleiding en mogelijkheid om het bestaande specifieke interbestuurlijk toezicht ver(der)gaand te verminderen."21 In de volgende paragraaf schenken wij aandacht aan beleids velden waar zowel horizontale als verticale verantwoordingsarrangementen gebruikt worden. En waar dus sprake is van dubbele lastendruk voor de gemeenten. 114 Horizontale en verticale verantwoording in gemeenten Ook gemeenten worden al jaren geconfronteerd met een omvangrijke lastendruk veroorzaakt door allerlei vormen van verantwoording. Door de vele specifieke doeluitkeringen van ministeries krijgen alle gemeenten te maken met circa 12 rijks inspecties. De middelgrote en kleine gemeenten moeten zich financieel verantwoor den aan provincies. Vanaf 1 januari 2006 zijn gemeenten verplicht over een lokale rekenkamerfunctie (rekenkamer of rekenkamercommissie) te beschikken. Vele gemeenten kennen Wmo-raden, jeugdraden, sportraden, en wijkraden. Dat zijn vormen van functionele of territoriale decentralisatie. "De performance van een gemeentelijke organisatie kan niet alleen worden afgeme ten aan de mate waarin de gemeenteraad tevreden wordt gesteld, maar ook aan de mate waarin signalen van stakeholders (waaronder klanten) en interne controllers worden verwerkt. Daarmee kan de legitimiteit van publieke organisaties worden versterkt."22 Gemeenten moeten zich (verticaal) verantwoorden naar rijk en provincie. Daar naast verantwoorden gemeenten zich aan gemeenteraad, lokale rekenkamer of lokale rekenkamercommissie, functionele raden en burgers. Hoewelbij sommige van deze relaties strikt genomen sprake kan zijn van verschillende hiërarchische posities, willen we hier toch spreken van horizontale verantwoordingsrelaties. De vraag is dan: kan de lastendruk lager worden door de horizontale verantwoording te accentueren en de verticale verantwoording te verminderen? Gemeenteraden zijn bij uitstek geschikt om toezicht te houden op het gebruik van specifieke doeluitkerin gen. Gemeenteraden, inclusief interne en externe accountant, zijn bekwaam genoeg om toezicht te houden op de gemeentefinanciën. In tabel 2 is een overzicht gepresen teerd van drie omvangrijke beleidsterreinen binnen gemeenten: financiële verant woording over het beleid inclusief tariefbeleid, kwaliteit dienstverlening, en externe samenwerking. Per criterium is aangegeven welke indicatoren en operationaliserin gen daarbij aansluiten.23 Daarnaast is in de tabel aangegeven welke verticale en horizontale toezichtarrangementen bestaan. Het schema maakt duidelijk dat het domein van verticale verantwoording ten opzichte van dat van horizontale verantwoording niet volledig en eenduidig is af te bakenen. De drie items bij financiële verantwoording van beleid zijn: 1. Voorschriften m.b.t. inhoud van de verslaglegging in financieel opzicht, 2. Voorschriften m.b.t. de inhoud van de verslaglegging in beleidsmatig opzicht en 3. Volledigheid en betrouwbaarheid van de informatie. Voor het tariefbeleid is relevant de beschikbaarheid over een systeem om te kunnen oordelen over leveringen conform specificaties en afgesproken prijs-prestatieverhou- ding. Duidelijk is dat al deze items tot het domein van de verticale verantwoording behoren. De overige items behoren tot het domein van de horizontale verantwoor ding. Kwaliteit van dienstverlening is bij uitstek geschikt voor toepassing van bench- marken. Ook kan via peilingen, enquêtes of visitaties informatie worden verkregen. Wat betreft de externe samenwerking gaat het in essentie om informatie-uitwisse ling tussen enerzijds dienst en anderzijds raad, provincie en rijk. Daarbij is een dienst zowel zender als ontvanger: het gaat om het doorgeven van relevante ontwikkelingen naar raad, provincie en rijk als om het ontvangen van informatie in de vorm van doelen. Verantwoording over deze informatiestromen en vooral ook hoe deze wordt 115 HET BESTEL Criterium Indicatoren Nadere toelichting bij de indicatoren Accent op verticale of horizontale verantwoording 1. Financiële 1. Voldoen aan eisen 1. Nadere voorschriften Zowel verticale verantwoording uit wetten, regelingen, m.b.t. inhoud van de als horizontale van beleid inclusief protocollen en verslaglegging in verantwoording tariefbeleid contracten. 2. Op verzoek van raad, provincie en rijk informatie verschaffen. financieel opzicht. 2. Voorschriften m.b.t. de inhoud van de verslaglegging in beleidsmatig opzicht. 3. Volledigheid en betrouwbaarheid van de informatie. 2. Kwaliteit van 1. Doelstellingen 1. Monitoring kwaliteit. Zowel verticale dienstverlening t.a.v. kwaliteit van Afsluiten van manage als horizontale producten, diensten mentcontracten. verantwoording en dienstverlening. Gebruik INK model. 2. Openbaarheid van 2. ISO-certificering deze doelstellingen 3. Vergelijkbaarheid. over kwaliteit. 4. Beschikbaarheid 3. Voldoen aan systeem om te kunnen regelingen en afspra oordelen over ken. leveringen conform specificaties en afgesproken pr ij s- prestatieverhouding. 3. Externe 1. Invloed op beleids 1. Functie voor vertalen Accent op horizontale samenwerking agenda raad, provincie en rijk. 2. Regulier overleg omgeving. 3. Informatie over voor een dienst relevante maatschappelijke ontwikkelingen. en realiseren van beleidsagenda van raad, provincie en rijk in doelen voor de organisatie. 2. Input van dienst voor beleidsagenda raad, provincie en rijk. 3. Gestructureerd overleg met omgeving. verantwoording Tabel 2. Overzicht van criteria, indicatoren en operationaliseringen van verticale en horizontale verantwoording 21 Commissie Oosting, Commissie Doorlichting Interbestuurlijke ToezichtarrangementenVan Specifiek naar generiek. Doorlichting en beoordeling van interbestuurlijke toezichtarrangementen, Den Haag, 1997. JAN HAKVOORT EN HENK KLAASSEN VERANTWOORD VERANTWOORDEN 22 Vgl.: Brandsen e.a., 2005, p. 7. 23 Bij de omschrijving van de criteria, indicatoren en operationaliseringen is zoveel mogelijk aansluiting gezocht bij de terminologie zoals gebruikt door ministerie van Financiën Government Governanceen zoals gebruikt in het Handvest Publieke verantwoording: een tastbaar arrangement.

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2013 | | pagina 59