gratis te volgen cursus paleografie, die inmiddels al enkele duizenden keren werd
gedownload. Een laatste project betreft "Van Papier Naar Digitaal", opgestart in
2005.7 De gedachte is dat wanneer onderzoekers toch archiefbronnen fotografe
ren en indexeren, deze foto's en indexen net zo goed online kunnen worden gezet.
Zo kunnen ook anderen gebruikmaken van dit gedigitaliseerde archief. Inmiddels
is de grens van 200.000 gefotografeerde bladzijdes ruim gepasseerd.
Al deze projecten zijn via online samenwerking opgezet door amateurs (archief
onderzoekers). Archiefdiensten en archiefprofessionals (wij archivarissen) zijn er
niet bij betrokken geweest en misschien is dat maar goed ook? Het is immers niet
ondenkbaar dat veel initiatieven dan waren geëindigd in discussies over database-
formats en aantallen beeldschermpixels voor digitale foto's, terwijl er nu een
bloeiende community is ontstaan van duizenden stamboomonderzoekers, die
tevreden lijken met de kwaliteit van het aangebodene.
Kortom, na het volgen van de hierboven geschetste ontwikkeling kan met een
beetje gevoel voor drama worden gesteld, dat door onze klanten een soort eigen,
digitale archiefdienst wordt ontwikkeld. Daarin komen onder meer een informa
tiebalie, indexen, een depot, een kennisbank en een cursuslokaal samen.
Langzaam maar zeker worden onze studiezalen - zelfs de digitale tegenhangers
daarvan - dus deels overbodig gemaakt. Klanten nemen geen genoegen meer met
de wijsheden die archivarissen hen aanreiken, de ingewikkelde zoekmachines die
ze hen voorschotelen en hun digitale bronbestanden, waarmee die klanten vervol
gens niks mogen doen. Eigenlijk te vergelijken met de opkomst van het sociale
communityproject Wikipedia, tegenover het product van een gevestigde orde als
die van de redactie achter de Encyclopedia Brittanica.
Dit voorbeeld toont tegelijkertijd mooi aan dat we hier inderdaad niet te maken
hebben met een technologische (r)evolutie, maar veel eerder met een sociale. Wie
de genoemde websites waarin deze genealogen samenwerken bekijkt, ziet namelijk
vooral eenvoudige webpagina's en platte tekst. Echt spannende technologieën
worden niet ingezet. Spannend is wel hoe een online gemeenschap van samen
werkende genealogen in staat is gebleken tot het leveren van mooie producten en
diensten, voor en door henzelf ontwikkeld, en vooral met elkaar.
Technologische ontwikkelingen schiepen echter wel de voorwaarde voor al deze
veranderingen. Door de opkomst van betaalbaar breedbandinternet, goedkope
digitale fotocamera's en online opslagcapaciteit, en de ontwikkeling van gebruiks
vriendelijke, gratis programma's, is een kritische massa bereikt van gebruikers. En
zo'n kritische massa is nodig is om het 'sociale web' op grote schaal te laten
'werken'. Voorheen was het internet vooral het domein van bedrijven met geld en
wizzkids met kennis. Anno nu kan iedereen meedoen.
De klant als deelnemer
Toch is dit zelfs in gedramatiseerde vorm geen beangstigende ontwikkeling, maar
juist een hele positieve. In ieder geval geeft hij precies aan waar Web 2.0 om
PROFESSIE
7 http://www.geneaknowhow.net/vpnd (laatst geopend 1 februari 2010).
8 Richard Waters, 'Wikipedia plans to introduce new restrictions on editing articles', Financial Times (26
augustus 2009) http://www.ft.com/cms/s/0/e72bf9b2-91d8-llde-879d-00144feabdc0.html?nclick_
check=l (laatst geopend 1 februari 2010).
52
