diensten: archiefgebruikers, archiefbeherende instellingen en stakeholders. Die
exclusieve expertise is vooral gelegen in de theorie, de methoden en de praktische
kennis die ze als beroepsgroep monopoliseren.
Identificatie met externe belangen past hier niet bij. Het belang van archieven
voor de huidige samenleving en voor toekomstige generaties vraagt om professio
nals met een onafhankelijke en kritische beroepshouding, ook tegenover over
heden, archiefvormers en archiefbeheerders. Professionals moeten de identiteit
en de veranderingsrichting respecteren van de organisaties waarvoor ze werken,
maar men kan hen niet simpelweg vertellen wat ze moeten doen, met wie ze zich
moeten identificeren en hoe ze moeten veranderen.31
De archivarissenprofessie is niet een subprofessie geworden van een brede infor
matieprofessie, zoals ik in 1991 had geopperd. Archivarissen en andere informa
tiespecialisten hebben weliswaar een gemeenschappelijk object, maar dat levert
niet een voldoende basis om daar een soort superprofessie uit te kneden. Door
een postmoderne jas aan te trekken heeft de archiefwetenschap zich juist verder
van de positivistisch georiënteerde informatiewetenschap verwijderd. Ook de
kolonisatie van de records managers is een megalomane illusie gebleken.
Archivarissen die het beroep van records manager uitoefenen mogen zich
archivaris noemen, niet omdat ze records kunnen managen, maar omdat ze in
het records management een evidence-based oriëntatie met een memory-based
oriëntatie kunnen combineren.
Een strakke begrenzing van professies is een hachelijke onderneming geworden in
een kennismaatschappij die tegelijkertijd ook een netwerkmaatschappij is.
Doordat professionals in de beroepsuitoefening de kennis van hun eigen discipli
ne met die van andere disciplines moeten combineren, gaan professies bestaan
uit netwerken die andere netwerken gedeeltelijk overlappen. Dat is voor professies
eerder een kans dan een bedreiging. We kunnen ons in onze professie organiseren
op basis van de kern van ons vakgebied - de binding van informatie aan werkpro
cessen - en tegelijkertijd vruchtbare banden onderhouden met andere professio
nals, waaronder informatieprofessionals en erfgoedprofessionals. De KVAN kan
daar met haar website een centrale rol in spelen.
Het is steeds minder zinvol en ook steeds moeilijker geworden om de archivaris in
een integraal en alomvattend beroepsprofiel te beschrijven. Archivarissen kunnen
tegenwoordig veel professionele rollen vervullen. Nu eens treden ze op als specia
list in historisch archief, dan weer als informatiekundige, als erfgoedspecialist of
als records manager. Ze werken in overheidsorganisaties, maar ook in verenigin
gen, bedrijven, onderwijsinstellingen en als zelfstandig consultant. Ook hun
professionele vooropleiding vertoont een steeds grotere diversiteit. De weten
schappen zijn ook niet meer zo netjes van elkaar afgebakend als in de tijd van
Aristoteles. De archiefwetenschap en verwante disciplines hebben nauwe relaties
aangeknoopt en worden in uiteenlopende onderzoekstradities met elkaar verbon
den. Diversiteit in de beroepen die archivarissen uitoefenen vraagt om diversiteit
in de beroepsprofielen.
PROFESSIONALISERING
31 The End of the Professions, 9.
324
