Vanaf het einde van de jaren negentig werd de subsidiestroom verlegd van de
beroepsvereniging naar de koepelorganisaties van werkgevers, de DIVA en daarna
Erfgoed Nederland. Dat impliceerde een verschuiving van disciplinegeoriënteerde
deskundigheidsbevordering naar institutioneel gerichte deskundigheidsbevorde
ring. De nieuwe koepel- of brancheorganisaties stelden zich inderdaad ten doel de
deskundigheid van archiefpersoneel te bevorderen, vooral op zakelijk gebied (alge
meen en financieel management, PR en marketing, kwaliteitszorg enzovoorts),
maar ook op inhoudelijk gebied (cursus Digitaal Depot).
In het archiefwezen was de Rijksarchiefdienst in 1991 op vakinhoudelijk gebied
nog een belangrijk platform. Daar werden kennis en ervaring uitgewisseld en de
beroepspraktijk genormeerd. Door zijn ontmanteling kwam ook aan die platform
functie een einde. Sinds het Nationaal Archief is aangewezen als het kennisinsti
tuut voor de archiefsector en het Convent van rijksarchivarissen is omgevormd
tot een Convent van archivarissen van het Nationaal Archief en de Regionaal
Historische Centra, lijkt er ook op het instellingsniveau inhoudelijk weer meer
kennisuitwisseling mogelijk te worden.
Een kenmerkende en ingrijpende ontwikkeling van de laatste jaren is, dat de
geïnstitutionaliseerde kennisuitwisseling en kennisproductie verschuift naar
het internet, door initiatieven van individuele archivarissen of netwerken van
archivarissen en verwante professionals, zoals de website van Rienk Jonker
(http://www.labyrinth.rienkjonker.nl), het netwerk Archief 2.0 (http://
www.archief20.org), dat met meer dan 600 leden hard op weg is om even groot
te worden als de KVAN, het Archiefforum van Eric Hennekam (http://forum.
archieven.org), dat onlangs door de grens van de 8000 deelnemers ging,
BREED, de community voor DIV-ers, records managers en informatiespecialisten
(http://bhiccommunity.ning.com), het ambtenarennetwerk Ambtenaar 2.0
(http://www.ambtenaar20.nl), de inmiddels overleden DIVA-discussielijst en
verschillende archivarissenblogs zoals die van Eric Hennekam en Ingmar Koch.30
Conclusies
Professionals zijn herkenbaar aan de discipline die ze beoefenen en niet aan
de organisatie waar ze werken. Archivarissen werken overal. De identificatie
van de archivarissenprofessie met de overheid en het geïnstitutionaliseerde
archiefwezen is achterhaald en belemmert de ontwikkeling van de beroepsgroep.
Als archivarissen zich blijven identificeren met de overheid of met de instellingen
waar ze werken, verliezen ze hun professionele autonomie en hun maatschappe
lijke invloed.
Professioneel prestige moeten archivarissen niet in de eerste plaats ontlenen aan
wettelijke bescherming door de overheid, maar aan de erkenning van de maat
schappelijke waarde van hun exclusieve expertise door de afnemers van hun
THEO THOMASSEN ONTTAKELING OF MODERNISERING?
28 Noordam, 26.
29 Archiveren is vooruitzien. Visie van BRAIN en KVAN op de koers en de inrichting van het archiefwezen, juni
2009. Het visiedocument is opgenomen in dit Jaarboek, aan het begin van dit hoofdstuk.
30 Zie http://www.labyrinth.rienkjonker.nl; http://www.archief20.org; http://www.forum.archieven.org;
http://www.bhiccommunity.ning.com; http://www.ambtenaar20.nl; http://archieven.blogspot.com/ en
http://ingmarbladertenschrijft.blogspot.com.
323