De beroepsgroep en haar machtsinstrumenten
De beroepsvereniging
De professie moet heel wat regelen om als professie te kunnen bestaan. Haar
belangrijkste instrument daarbij is de beroepsvereniging. De relatie tussen de
KVAN, de beroepsgroep van archivarissen en het beroepenveld is door de de-insti-
tutionalisering van de beroepsuitoefening, het verdwijnen van de overlap van
beroepsbeoefenaars en branche, ter discussie komen te staan. Moest de KVAN
zich blijven opstellen als een vereniging die behalve de professionele belangen van
archivarissen ook de belangen van het archiefwezen behartigde of moest ze een
zuivere beroepsvereniging worden en zich beperken tot de kwaliteit van de
beroepsuitoefening van archivarissen, dat wil zeggen van diegenen die zich in hun
werk baseren op de grondbeginselen van de archivistiek en zich in hun professio
nele gedrag laten leiden door hun beroepscode?
In de praktijk is de KVAN zich al enige tijd tot een echte beroepsvereniging aan
het ontwikkelen. Ze hoeft niet meer de belangen van het archiefwezen te beharti
gen: die taak is overgenomen door de brancheverenigingen DIVA (1998-2007) en
BRAIN (2007) en het sectorinstituut Erfgoed Nederland (2007), dat voor de hele
erfgoedsector besteltaken uitvoert. De Vereniging heeft daardoor de gelegenheid
gekregen om zich exclusief te richten op de belangen van haar leden vooral door
het bevorderen van hun deskundigheid. Niettemin wordt het behartigen van de
belangen van het Nederlandse archiefwezen, naast het bevorderen van de belan
gen van de leden, in de statuten van de Vereniging nog steeds als een van de doel
stellingen aangemerkt. Dat de KVAN zich tot een echte beroepsvereniging
ontwikkelt is evenmin tot uitdrukking gebracht in de eisen die zijn gesteld aan het
lidmaatschap. Volgens de statuten mogen niet alleen degenen lid worden die in
het bezit zijn van een diploma Archivistiek A of B of een vergelijkbare opleiding
hebben afgerond of volgen, maar ook degenen die zijn (of waren) verbonden aan
een instelling van archiefbeheer, archiefzorg of documentatie.
In de formulering van die doelstelling ontbreekt overigens een verwijzing naar het
algemeen belang dat door de beroepsgroep wordt gediend. Nu archivarissen hun
onmisbare maatschappelijke rol als professionals meer dan ooit in directe interac
tie met de samenleving moeten bewijzen, zou het voor de hand liggen als de
Vereniging in haar statuten duidelijk zou maken, dat ze zich ook ten doel stelt het
vertrouwen van de samenleving te bevorderen in de professionele bekwaamheden
van archivarissen bij het uitoefenen van maatschappelijk relevante taken.
De wettelijke beroepsbescherming
In ruil voor hun beroepsmatige bijdrage aan het algemeen belang en hun exclusie
ve expertise heeft de beroepsvereniging vanaf haar oprichting met het georgani
seerde archiefwezen gestreefd naar bescherming van het archivarissenberoep door
de overheid, in het bijzonder door invloed uit te oefenen op de wetgeving.
De archiefwetgeving regelde niet alleen de bescherming van archieven, maar ook
de beroepsbescherming van archivarissen. Gemeentearchivarissen moesten door
de Raad worden benoemd en aan de vakbekwaamheid van diegenen die een
THEO THOMASSEN ONTTAKELING OF MODERNISERING?
22 'Commissie beroepsprofiel archivaris. Contextbeschrijving profiel archivaris archiefbeherende instel
ling.' 18-10-2007: http://www.kvan.nl/beheer/_openwysiwyg/popups/upload/contextbeschrijving%20
Archivaris%20okt07.pdf.
317
