Professie
Inleiding
Een korte blik in Van Dale levert twee betekenissen voor het begrip professie.
Allereerst betekent professie een 'beroep of betrekking'Een tweede betekenis is
'het afleggen van de kloostergeloften'.
Beroep wordt wel gedefinieerd als 'een geïnstitutionaliseerd en gelegitimeerd
kader rond een bepaald deel van de maatschappelijke arbeidsdeling, dat een
aantal mensen tegenover anderen beschouwt als het domein dat hun toebe
hoort.'1 We beschouwen professie en beroep daarom in dit jaarboek als
synoniemen.
Dat geldt volgens ons niet voor de begrippen beroep en betrekking. Een veel voor
komend misverstand is dat men beroep en betrekking gelijk trekt. Een betrekking
is de functie die iemand daadwerkelijk uitvoert in een organisatie, zoals de functie
van hoofd collectiebeheer bij een archiefdienst. Een functie is dus per definitie
verbonden aan een organisatie. Een beroep is onafhankelijk van de functie van de
beroepsbeoefenaar in een bepaalde organisatie. Je kunt "archivaris van beroep"
zijn, zonder een archivistische functie of betrekking te hebben. Dit is helemaal
duidelijk bij pensionering: de dienstbetrekking wordt beëindigd, maar de gepensi
oneerde blijft wel archivaris (en kan zelfs lid blijven van de beroepsvereniging). In
dit jaarboek houden we ons vooral met het beroep bezig, niet met de vele functies
die archivarissen (kunnen) bekleden. Een beroep dat in Nederland haar wortels
heeft in de eeuw 19e eeuw.
Verder zoekend in woordenboeken, vakliteratuur en het internet laat zien dat er
naast beroep, betrekking en professie nog andere begrippen worden gebruikt.
De meest voorkomende daarvan zijn 'ambacht' en 'vak'. Ambacht is een verza
melterm voor een grote variëteit aan beroepen, zo stelt het platform Ambachts
economie. Een ambacht is "geschoold handwerk, in de praktijk geleerd onder
leiding van een vakman/vrouw, dat bedrijfsmatig wordt uitgevoerd".2 Twee ele
menten zijn kenmerkend voor ambachten. Het gaat om vakkundig handwerk,
dat vooral in de praktijk wordt geleerd onder begeleiding van ervaren collega's.
Ten tweede betreft het de bedrijfsmatige uitoefening van het vak. "Iemand met
twee rechterhanden is dus nog niet automatisch een ambachtsman- of vrouw".3
Ambacht en beroep kunnen dus synoniemen zijn, als het gaat om ambachtelijke
17
HOOFDSTUK
1 A.L. Mok Arbeid, bedrijf en maatschappij (Groningen, 2004, 4e druk) p. 278.
2 'Ambachten goed voor 130 miljard' in NRC 13 april 2010. Zie voor verdere toelichting ook de websites van
hoofdbedrijfsschap Ambachten http://www.hba.nl/ geraadpleegd 14 april 2010.
3 Beschrijving overgenomen uit 'Focus op de ambachtseconomie' p.3 via Platform Ambachtseconomie
http://www.ambachtseconomie.nl/ geraadpleegd 14 april 2010.
