Leren duurt een leven lang.
Een archiefdienst als lerende
organisatie-een ontdekkingsreis
Mijn spelen is leren, mijn leren is spelen,
En waarom zou mij dan het leren vervelen?
Het lezen en schrijven verschaft mij vermaak.
Mijn hoepel, mijn priktol verruil ik voor boeken;
Ik wil in mijn prenten mijn tijdverdrijf zoeken,
't Is wijsheid, 't zijn deugden naar welke ik haak.
Hieronymus van Alphen
Het leren leve lang
Dat een archiefprofessional na haar of zijn initiële opleiding niet meer bij zou
hoeven te leren is een opvatting die ook in het verleden weinig opgeld maakte.
Op een mentorenvergadering van de Rijksarchiefschool in de jaren '80 van de
vorige eeuw heb ik Van der Gouw - een man die zelf heel zijn werkzame leven
onderwezen en geleerd heeft - eens horen zeggen dat een archivaris als goede wijn
was en die je daarom zo weinig mogelijk moest verplaatsen. Die mening laat ik
hier voor wat zij waard is; in de kern bedoelde hij dat een archivaris dagelijks
nieuwe, historische en archivistische kennis opdeed, die het beste ter plaatse
benut zou kunnen worden. Wat archivistische kennis betreft ontwikkelde de
archiefschool vanaf de jaren zeventig al een programma voor na- en bijscholing
onder meer om tegemoet te komen aan de veranderende eisen die het werk in de
praktijk stelde. Een initiële opleiding kan immers nooit volledig zijn en hoe
actueel ze ook moge zijn, na succesvolle afronding zullen ontwikkelingen weer
om nieuwe kennis en vaardigheden vragen. De huidige snelle veranderingen in de
maatschappij en het werkveld vergen een flexibiliteit die moeilijk meer door de
basisopleiding geboden kan worden. Steeds meer worden het nu ook de instellin
gen die expliciet hun eigen opleidingsbehoefte gaan formuleren - in hoge mate
afhankelijk van de eigen missie. In het veranderende archieflandschap zijn de
missies veel minder homogeen dan ze in het verleden plachten te zijn; de variëteit
in namen van instellingen en al dan niet afgedwongen samenwerkingsverbanden
is daarvan een teken. Ook de individuele professional voelt - bewust of onbewust
- de drang om zelf aan kennisontwikkeling te doen; de prikkel tot leren komt als
het goed is steeds van twee kanten.
Bewustwording van de noodzaak van levenlang leren, het definiëren van benodig
de competenties, opstellen van opleidingsplannen en functioneringsgesprekken,
166
PETER HORSMAN
