bestuur ook niet meer opportuun. De suggestie is midden 2006 gedaan door de
juristen G.J. Leenknegt (1968) enJ.A.F. Peters (1959), en wel in de periode
tussen de uitspraken van de Rechtbank Breda en de bevestiging daarvan door de
Afdeling, maar ook een jaar voor de uitspraak van de Afdeling over Hare Majesteit
als bestuursorgaan. Leenknegt en Peter stelden in ieder geval dat door de hiër
archische verhouding tussen Hare Majesteit, de 'Stichting Archief van het Huis
Oranje-Nassau' en het Koninklijk Huisarchief, op grond van artikel 3 lid 1 van de
Wet openbaarheid van bestuur "een verzoek om informatie ook worden gericht
tot een 'onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan werkzame instelling,
dienst of bedrijf 36 Zowaar een interessante gedachte, ware het niet dat deze is
ingehaald door de genoemde uitspraak van de Afdeling.
Het rapport van de 'Commissie-Beel'
Los van de al dan niet van toepassing zijnde bepalingen rondom bestuursorganen
of overheidsorganen op het Koninklijk Huisarchief en de 'Stichting Archief van
het Huis Oranje-Nassau', is er ook een en ander te zeggen over het rapport van de
'Commissie-Beel' zelf.
Het rapport bevat bevindingen van private aard, maar heeft vooral een staats
rechtelijk karakter, zo stelt de jurist H.F. Veenendaal (1972).37 Een constatering
die eerder is gedaan door jurist en journalist E. van Raalte (1892-1975) in de NRC
Handelsblad van 3 november 19 5 6.38 Politicoloog H. Daalder (1928) laat zich
daarentegen niet uit over het meer of minder private of staatsrechtelijke karakter.
Daalder illustreert het gebeurde op basis van de bronnen die hij heeft bestudeerd,
door te wijzen op het duale karakter van het 'rapport-Beel'.39 Giebels, kennelijk
overtuigd van het staatrechtelijk karakter van het rapport, doet in 2003 vergeefs
een poging om artikel 10 van de Archiefwet 1995 over 'afgedwaalde stukken' van
toepassing te laten zijn.40 Tot op zekere hoogte is dit ook de strekking van de
motie-Kalsbeek uit januari 2005. Deze aangenomen motie schrijft voor dat "alle
stukken die voortvloeien uit de uitoefening van de functie van het staatshoofd
horen te berusten bij het Nationaal Archief Om die reden wordt verzocht
"alle stukken die (mede) betrekking hebben op de uitoefening van de functie van
het staatshoofd ...41 over te brengen naar het Nationaal Archief ",42 Hiermee
en hierdoor is Hare Majesteit in haar functie van staatshoofd impliciet als over
heidsorgaan in de zin van de Archiefwet aangemerkt.
De motie beoogt eigenlijk expliciet ervoor te zorgen dat het 'rapport-Beel' als
OPENBAARHEID IN JURIDISCHE PERSPECTIEF
36 G.J. Leenknecht, J.A.F. Peters, 'Sesam open U!' Over de Greet Hofmansaffaire, de WOB, de Koning als
bestuursorgaan en de toegang tot het Koninklijk Huisarchief, Nederlands Juristenblad 23 (9 juni 2006)
p. 244-1249, aldaar p. 1246. De auteurs leggen in dit artikel ook uit wat moet worden verstaan onder
"werkzaam zijn onder verantwoordelijkheid van een bestuursorgaan".
37 H.F. Veenendaal, 'Vijftig jaar kwestie Soestdijk (1956-2006). Een juridisch betoog over het rapport van
de 'Commissie-Beel", Nederlands Juristenblad 3 (19 januari 2007) p. 152 - 156.
38 "Het beslissende element [is] dat van het landsbelang. Dan valt immers het onderscheid tussen wat
formeel de Koning-privé mocht zijn en aldus in werkelijkheid de Koning-staatshoofd is, te enenmale weg".
Aangehaald in W. Klinkenberg, Prins Bernhard. Een politieke biografie 1911-1979. (Amsterdam 19792)
p. 391 noot 25.
39 Daalder, Drees en Soestdijk, p. 129-132. Zie ook J.W. Brouwer, 'De Hofmansaffaire: Privézaak of staatszorg',
in: J.W. Brouwer en P. van der Heiden (red.) Parlementaire geschiedenis van Nederland na 1945. Deel 6.
Het kabinet Drees IV (1956-1958) en het kabinet Beel II (1958-1959). De val van de rooms-rode coalitie
(Den Haag 2004) p. 57-59.
40 'Afgedwaalde stukken' zijn stukken die "ten onrechte berusten onder een ander overheidsorgaan dan
dat waaronder zij behoren te berusten" (tekst artikel 10, Archiefwet 1995).
88
