het door de 'Commssie-Beel' verzonden exemplaar (het exemplaar dat bij het
Koninklijk Huisarchief berust) toen is ontvangen door de natuurlijke persoon
mevrouw Juliana van Lippe-Biesterfeld-van Mecklenburg of Bernhard Prins der
Nederlanden28/ De heer Bernhard van Lippe-Biesterfeld, het rapport dan
weliswaar geen archiefstuk is in wettelijke zin, maar het toch onder de werking
van de Archiefwet 1995 kan worden gebracht.
De Archiefwet 1995 kent namelijk een artikel 45 dat luidt: "de onder de over
heidsorganen berustende archiefbescheiden die op het moment van de inwerking
treding van deze wet ouder zijn dan twintig jaar, worden op last van de zorgdrager
binnen een tijdvak van tien jaar na inwerkingtreding van deze wet naar een
archiefbewaarplaats overgebracht"
Op grond van dit artikel is door het Algemeen Rijksarchief Nationaal Archief
ook het oud-archief van De Nederlandsche Bank NV onder haar hoede gebracht.
De Nederlandsche Bank viel niet onder de werking van de archiefwetten 1918 en
19 6 229, en is slechts voor een gedeelte van haar taken "bekleed met enig openbaar
gezag", waardoor zelfs niet eens alle neerslag van handelen van De Nederlandsche
Bank onder de werking van de Archiefwet 1995 valt. Desalniettemin zijn stukken
vanaf 1813 teruggebracht 'in de moederschoot van de Staat'. Koning Willem 1
noemde de Nederlandsche Bank ooit zijn "oudste dogter"30 en wat voor
een "oudste dogter" geldt, kan ook gelden voor een achter-achterkleindochter
(Julinana) en een achter-achter-achterkleindochter (Beatrix).
'Commissie-Beel'
De opsteller van het rapport, de 'Commissie-Beel', zou -anachronistisch- als
publiekrechtelijk lichaam en daarmee als bestuursorgaan moeten worden aan
gemerkt; althans, als zij door de demissionaire regering (lees: minister-president
Drees) zou zijn benoemd. Dat het verzoek of de 'opdracht' komt van Juliana,
Koningin der Nederlanden en Bernhard, Prins der Nederlanden (de koningin niet
als publiekrechtelijke lichamen, en -anachronistisch- niet als bestuursorgaan,
maar wel als overheidsorgaan) of van mevrouw Van Lippe-Biesterfeld - van
Mecklenburg De heer Van Lippe-Biesterfeld., is in dit geval niet echt van belang.
Omdat de leden van de 'Commissie-Beel' hun overheidsfuncties hebben
neergelegd om het lidmaatschap van in deze commissie te aanvaarden, kunnen zij
formeel niet als bestuursorgaan of overheidsorgaan worden aangemerkt. Echter,
in verband met de eerder genoemde buitengewone interesse in deze van minister
president Drees en de inspanningen van secretaris-generaal op het Ministerie van
Algemene Zaken Fock, kan met recht worden afgevraagd of dit camouflagetactiek
was. Waar heeft later, in 1976, minister-president Joop den Uyl toch het idee
86
OPENBAARHEID IN JURIDISCHE PERSPECTIEF
28 Een suggestie van journalist Friso Endt. Friso Endt, 'Lakeien van Oranje', NRC Handelsblad 9 december
1998, p. 9.
29 Al is daarover bij de interpretatie van het begrip 'overheidsorgaan' veel gediscussieerd en geschreven.
30 Koning Willem zei dit bij het tienjarig bestaan van De Nederlandsche Bank. A.M. de Jong, Geschiedenis
van de Nederlandsche Bankbeschreven in opdracht van de directie. De Nederlandsche Bank van 1814 tot 1864,
eerste stuk (Haarlem 19672) p. 122.
31 Zie Anet Bleich, Joop den Uyl. 1919-1987. Dromer en doordouwer (Amsterdam 2008) p. 342-346.
32 Bleich, Joop den Uyl, p. 344. Er bevindt zich overigens geen exemplaar van dit document in Den Uyls
privé-archief, Ibidem, p. 342.
