Door het op elkaar laten aansluiten van de definities in Algemene wet bestuurs
recht en Archiefwet 1995, zijn alle bestuursorganen ook overheidsorganen.
Andersom is dit niet het geval omdat zoals aangegeven een aantal organen dat
wel onder de definitie van bestuursorgaan valt, daarvan expliciet is uitgesloten,
bijvoorbeeld de Hoge Colleges van Staat, rechtbanken en gerechtshoven. Sinds
juni 2007 ook het Kabinet der Koningin.15
Omdat het Kabinet der Koningin in dit verhaal een rol speelt is een toelichting
hier op zijn plaats. Het Kabinet der Koningin is volgens de Afdeling Rechtspraak
van de Raad van State (voortaan: de Afdeling) geen bestuursorgaan omdat het
Kabinet "uitsluitend ondersteunende taken verricht ten dienste van de uitoefen
ing van de constitutionele taken van de koningin [en] [a]an het kabinet zijn geen
eigen, zelfstandige taken opgedragen". Een interessante uitspraak omdat de
regering bij de parlementaire behandeling van de derde tranche van de Algemene
wet bestuursrecht in 1990 "tot de conclusie [is] gekomen dat het de voorkeur ver
dient de werking van de wet niet te beperken tot personen en colleges die met enig
openbaar gezag bekleed zijn, maar uit te breiden tot organen van rechtspersonen
die krachtens publiekrecht zijn ingesteld. Ook een orgaan dat tot taak heeft
feitelijke handelingen te verrichten, maar wel een publiekrechtelijke grondslag
heeft, is derhalve een bestuursorgaan".16
Interessant aan de uitspraak van de Afdeling is dat juist het Kabinet der Koningin
een van de organisaties is, die dan misschien niet als bestuursorgaan is aan te
merken, maar die wel expliciet is genoemd als overheidsorgaan in de zin van de
Archiefwet 1995. Althans, haar directeur is genoemd als zorgdrager (bestuurlijk
verantwoordelijke) in de zin van de Archiefwet 1995 voor de niet-overgebrachte
archieven.17
Hare Majesteit de Koningin
In het kielzog van de uitspraak van de Afdeling Rechtspraak over het Kabinet der
Koningin, doet de Afdeling en passant een gelijkluidende uitspraak over de
Koningin in haar functie als staatshoofd. De Afdeling stelt ten aanzien van de
positie van de Koningin dat zij, "[n]aar de tekst van artikel 1:1, eerste lid, aanhef
en onder a, van [de Algmene wet bestuursrecht], pastin de omschrijving
van het begrip bestuursorgaan [namelijk: een orgaan van een rechtspersoon die
krachtens publiekrecht is ingesteld, HW] [en dat] de koningin voorts in het
tweede lid van artikel 1:1 niet [is] uitgezonderd, [echter] [n]ietemin tot een
andersluidend oordeel komt".
83
HANS WAALWIJK HET 'GEHEIME' ARCHIEF VAN DE 'COMMISSIE-BEEL'
11 Zie voor een overzicht van criteria om te bepalen of een natuurlijke- of rechtspersoon een overheidsorgaan
is in de zin van de Archiefwet 1995, Ketelaar, Archiefrechtaflevering A 1-12 en 12a (tekst september 2001).
12 Artikel 1:1 Algemene wet bestuursrecht, artikel 1 lid 1 onderdeel b Archiefwet 1995. Zie voor een
uitvoerig verslag over de afstemming tussen Algemene wet bestuursrecht en Archiefwet 1995,
F.C.J. Ketelaar, Archiefrecht (Alphen aan den Rijn: 1996, 2001, losbladig) aflevering A 1-8 en 9.
(tekst september 2001).
13 Kamerstukken II 1988/89, 21 221, 3, p. 27 en 29.
14 Artikel 1:1 lid 2 AWB luidt: "De volgende organen, personen en colleges worden niet als bestuursorganen
aangemerkt", waarna een opsomming van deze organen volgt. Zie ook het Besluit bestuursorganen WNo
en WOB, waarin de uitzondering respectievelijk aanwijzing van bestuursorganen als bedoeld in de
Wet Nationale ombudsman en de Wet openbaarheid van bestuur is geregeld.
15 ARRvS, zaaknummer 200608642/1 van woensdag 6 juni 2007.
16 Wouter Hins, 'De WOB en het kabinet der Koningin', Mediaforum. Tijdschrift voor Media- en
Communicatierecht 2007-7/8) p. 223 - 227, aldaar p. 224.
17 Artikel 23 lid 1 Archiefwet 1995.
