Het recht de ouders te kennen
Biologische ouders: Moederheil/Valkenhorst
In het Nederlands recht zijn dit inmiddels overbekende zaken. De eerste zaak om
informatie uit het dossier dateert uit 1989 en de laatste werd afgedaan in 1997.
Moederheil is een rooms-katholieke stichting die hulp verleent aan de ongehuwde
moeder en haar kind. Een van de gegevens die de stichting in het moederdossier
opneemt is de naam van de verwekker van het kind. Die naam wordt door de
moeder bekend gemaakt door druk op haar uit te oefenen. Het is van belang de
naam van de verwekker te kennen, ondermeer om deze te laten meebetalen aan
de opvoeding van het kind.
Moederheil geeft zowel zorg als begeleiding aan moeder en kind en het gezin,
waarin het kind terecht komt. De biologische moeder is namelijk verplicht om
de baby af te staan.
Alle dossiers - van moeder en kind - vanaf 1921 bestaan nog. Stichting
Valkenhorst (hierna: Valkenhorst) is de rechtsopvolger van Moederheil.
In 1920 werd er heel anders gedacht over ongehuwde moeders dan in 1989. In
1920 werd het als groot schandaal gezien. Het moederschap moest dus geheim
gehouden worden; dan was er nog een kans om een maatschappelijk aanvaarde
positie te verwerven. In 1989 kende men inmiddels het BOM-fenomeen.16
Deze maatschappelijke verandering werd als - niet zwaarwegend - argument
meegenomen in deze zaken. In de onderstaande op Moederheil/Valkenhorst
betrekking hebbende zaken zijn verschillende eisers. Voor het gemak gebruik ik
de letters van het alfabet voor hun namen. De zaken worden behandeld in
chronologische volgorde. Vanwege het grote belang zullen alle zaken behandeld
worden. De stijgende lijn van het weigeren van inzage tot de huidige stand van
zaken is hiermee duidelijk te volgen.
Mw. A. is geboren in 1927 in de kraamkliniek Moederheil. Zij wil weten wie
haar biologische vader is ("verwekker" in de stukken genoemd). Dit zou moeten
(of kunnen) staan in het dossier van haar moeder. Valkenhorst voert aan dat het
dossier vertrouwelijk en niet openbaar is. Zij beroept zich op haar geheimhoud
ingsplicht. Mw. A voert aan dat na 62 jaar het vertrouwelijke karakter van het
dossier met de tijd verminderd is. Mw. A voert ook aan dat het dossier van haar
moeder ook informatie over haar als kind bevat. Daarom eist zij inzage in het
dossier. Het gerechtshof laat het volgende zwaar meewegen: "de handhaving van
deze (geheimhoudings)plicht wordt gerechtvaardigd door het algemene belang
dat mensen in existentiële nood zich moeten kunnen wenden tot een bepaalde
categorie van hulpverleners op wier geheimhouding zij moeten kunnen blijven
rekenen." Het gerechtshof wijst de vordering af.17
Deze zaak krijgt een vervolg in 1991.
Kinderen B t/m F willen inzage in "dossiers, registerboeken en overige registraties
waarin zich gegevens bevinden met betrekking tot ieders afzonderlijke afstam
ming." Allen zijn geboren en verpleegd in Moederheil tussen 1935-1944. Er wordt
BARBARA MEIBOOM OPENBAARHEID VAN ARCHIEVEN: WET- EN REGELGEVING EN JURISPRUDENTIE
15 De Nederlandse versie is te vinden op www.kvan.nl/ethischecode_vervolg.php?id=18
(geraadpleegd op 27 april 2008).
16 BOM Bewust Ongehuwde Moeder.
17 Arrondissementsrechtbank (ArrRb) Breda 20 juni 1989, LJN AD0820, Nederlandse Jurisprudentie (1991)
p. 370.
55
