er van de WOB "Ik zag daar de gevaren van in. Ik heb meegemaakt dat niemand
meer wat op papier durfde te zetten uit angst voor openbaarheid. Dat was niet
werkbaar".96 Kennelijk dus, ondanks de overweging dat documenten die voor
intern beraad zijn opgesteld en documenten waarin persoonlijke beleidsopvattin
gen zijn neergelegd, in beginsel vertrouwelijk, of zelfs, geheim blijven. Althans,
onder het regime van de Wet openbaarheid van bestuur.97
Enzovoorts
Er zijn vanzelfsprekend veel meer redenen of mogelijke redenen te noemen en
bijbehorende voorbeelden op te sommen dan de hier genoemde. Wat te denken
van 'de garantie van vrijheid van handelen'. Of 'het (uiteindelijk) niet hoeven
maken van een bepaalde keuze'Het bewust niet opslaan van bepaalde operatio
nele, tactische of strategische informatie, waaronder persoons- of bedrijfsge
gevens. Dit laatste in het kader van informatiebeveiliging tegen ongeoorloofd
gebruik door bijvoorbeeld Hackers, of omdat door het niet-vastleggen, de gegevens
voor
de concurrent of de vijand verborgen blijven.
Daarnaast het, 'vergeten'. Vergeten uit onachtzaamheid, vergeten omdat de
organisatie (en die bestaat uit mensen) niet op haar taak is voorbereid, omdat
de mensen die de organisatie maken, slordig of nonchalant zijn: bewust niet
vastgelegd om reden van 'geen zin', 'geen idee van consequenties' 'geen tijd',
'geen prioriteit' of omdat er 'toch niemand achter komt', enzovoorts, enzovoorts.
Redenen die veel erger zijn dan het onbewust niet vastleggen omdat niet bekend is
dat het moet. Een schier oneindige opsomming van voorbeelden had als afsluit
ing kunnen dienen.
Conclusie
Als de voorbeelden zo worden bekeken, dan kan eigenlijk alleen maar worden
geconcludeerd dat wat niet weet, wel degelijk deert. Het niet opgetekende
verleden, de in het verleden niet opgetekende besluiten gaan niet alleen velen aan,
het houdt ze ook bezig, al dan niet beroepsmatig en/of vanuit een wetenschap
pelijke discipline of gewoon uit interesse dan wel bij het zoeken naar recht en
bewijs. Het zijn vaak juist de niet vastgelegde besluiten die veel leed veroorzaken
of hebben veroorzaakt. Hierdoor kan soms maar moeilijk kan worden vergeten.
Het zoeken naar oorzaak en gevolg wordt daardoor misschien eerder gestimuleerd
dan tegengaan.
De 'bestuurlijke oraliteit' is een bedreiging voor de transparant bestuur. Ware dit
een Manifest, dan zou dat zo kunnen worden gesteld. Omdat we echter weten dat
geen bestuur, inclusief die van de overheid, werkelijk transparant kan of wil
worden, laat staan 'zijn' - en dit is geen pessimisme! -, is 'bestuurlijke oraliteit'
een veel voorkomend fenomeen. Het bewust niet vastleggen is van alle tijden, van
alle plaatsen. Dus ook in een omgeving waarbinnen personen (natuurlijke en
rechtspersonen) worden geacht rekenschap af te leggen over hun daden en
transparant te werken. Een geliberaliseerde en gedemocratiseerde omgeving;
HOEZO
OPENBAARHEID
96 Ibidem, p. 266.
97 Daalder, Toegang tot overheidsinformatie, p. 165 e.v., 174.
218
