de documenten daar opgeslagen, werden verkocht op een veiling. Alle documen
ten die nog van belang geacht werden, zoals salarisadministratie om claims van
familieleden van VOC-ambtenaren af te kunnen handelen, werd bewaard.
Vernietigd zijn bijvoorbeeld het gehele geheime archief van de Heren Zeventien en
de kamer Amsterdam en een groot deel van de administratieve documenten.
Interesse voordeVOC
In de tweede helft van de negentiende eeuw krijgt Nederland weer koloniale
macht over Indië.
Dit doet ook weer de interesse voor het VOC archief ontwaken. In de jaren
'40 van de negentiende eeuw werd bij het publiek bekend dat een groot deel van
het archief al vernietigd was. Antiquaar Frederik Muller bijvoorbeeld bezocht in
die dagen met regelmaat het Westindisch Slagthuis en rapporteerde over zijn
bezoek in het tijdschrift De Nederlandsche Spectator wat hij daar aantrof: een van
de eerste aandeelhoudersregisters van de VOC diende daar als deurstop om een
deur die constant open waaide dicht te houden.34 De economie trok weer wat
aan, waardoor de bewindslieden hun conservatieve ideeën over het handhaven
van geheimhouding meer konden loslaten. Geleidelijk kwam er meer ruimte voor
openbaarheid van archieven van de overheid, waaronder het archief van de VOC.
Archivaris Bakhuizen van den Brink wilde net als zijn voorgangers het archief van
de zolder van het West Indisch Slagthuis af krijgen en onderbrengen bij het
Rijksarchief. Bakhuizen beschouwde het overbrengen van dit archief als een soort
testcase voor de openbaarheid die hij wilde realiseren in zijn te ontwerpen archief
wet. Op 13 september 1856 werd de akte van overdracht van het VOC archief
eindelijk getekend en kon het archief worden overgebracht naar het Rijksarchief.35
Hiermee was in Nederland een grote stap gezet in het geleidelijke proces richting
openbaarheid van archieven
In de daarop volgende jaren is het archief in fasen toegankelijk gemaakt. In 1963
verscheen uiteindelijk één complete inventaris van de VOC, geschreven door
M.A.P. Meilink-Roelofsz.
De India Office
Tot 1858 bleef de compagnie verantwoordelijk voor de regering in India, terwijl
de Board of Control toezicht hield. Dit werd ook wel de 'dubbele regering'van India
genoemd. Met de India Act van 1858 werden de EIC en de Board of Control
vervangen door een nieuw regeringsdepartement genaamd de India Office. Dit
was de 'executive office', het uitvoerende departement, voor de regering met betrek
king tot de kolonie, naast de Foreign office, de Colonial Office, de Home Office en de
War Office. De organisatie van de ambtenaren bleef ongewijzigd, het departement
werd gevestigd in een nieuw India Office gebouw in Whitehall.36
Tijdens de reorganisatie van de departementen van de Engelse overheid als gevolg
van de India Act in 1858 volgden de Undersecretaries of the India Office, verant
woordelijk voor de organisatie van de administratie en de staf van de India Office,
MARIEKE KROONEN DE GEHEIME ARCHIEVEN VAN DE VERENIGDE OOST-INDISCHE COMPAGNIE
EN DE EAST INDIA COMPANY
33 Meilink-Roelofsz, Raben, Spijkerman, De archieven van de Verenigde Oostindische Compagnie, p. 36.
34 Ibidem, p. 39.
35 Meilink-Roelofsz, Van geheim tot openbaar, p. 19.
36 British Library, op www.bl.uk/collections/iorgenrl.html.
195