als de hoeveelheid verzoeken die daadwerkelijk ingewilligd worden, tegenvallen.116 Ook hebben zij geconcludeerd dat kosten in verschillende gevallen veel hoger waren dan wettelijk toegestaan.117 De ervaring van het SAHA is verder dat de strategieën van de overheidsorganen verstokt zijn en de mentaliteit van de behan delende ambtenaren vaak negatief.118 Hoewel de media zeer weinig aandacht hebben besteed aan zowel de invoering als de implementatie van de PAIA, worden resultaten van dergelijke onderzoeken wel gepubliceerd. Alle artikelen die de Mail Guardian over openbaarheid heeft gepubliceerd gingen over de zwakke punten in de PAIA praktijk.119 Dergelijke conclusies worden wellicht gekleurd door de progressieve achtergrond van de instanties die ze uitgeven. De objectievere analyses van het SAHRC laten namelijk ook positieve trends zien: "Albeit that the jurisprudence on PAIA has not been prolific, the emerging jurisprudence indicates a trend towards advancing the enjoyment of the right of access to information. courts have demonstrated a leaning towards granting access to information"120 Toch zijn er objectief gezien wel degelijk probleemgebieden in de uitvoering van de PAIA te erkennen. Ten eerste laten de verplichte handleidingen lang op zich wachten. De deadline voor het inleveren van de verplichte PAIA-handleidingen is meerdere malen opgescho ven.121 Dit kwam simpelweg omdat er te weinig handleidingen uitkwamen. Zelfs in reactie op aanmaningen van de SAHRC lieten maar weinig overheidsorganen zich opjutten. De laatste deadline was 1 september 2005 en nog steeds hebben niet alle organen de inmiddels beruchte handleiding kunnen (of willen) produceren.122 Ook de mensenrechtencommissie zelf heeft lang gedaan over het maken van de verplichte PAIA-gids. Hoewel deze achtien maanden na de invoe ring van de wet klaar had moeten zijn, was de klus pas in 2005 geklaard. Als verklaring voor het feit dat overheidsorganen niet op tijd aan de verplichte informatieverstrekking voldoen, worden bepaalde capaciteitsproblemen van de overheidsorganen aangekaart: Er is onduidelijkheid over welke afdeling verantwoordelijk is voor informatie verzoeken; Er zijn onvoldoende (competente) ambtenaren aangesteld voor het behande len van informatieverzoeken, terwijl dit een wetsverplichting is; Er worden onvoldoende taken gedelegeerd; Er is onvoldoende kennis over de eisen van de wet; Er lijkt weinig motivatie te zijn voor het uitvoeren van die eisen; en Oude informatiestrategieën blijven bestaan en zijn ontoereikend. Onderzoek naar de implementatie van de NASA Act is door enkele individuele onderzoekers gedaan, maar in veel mindere mate dan bij de PAIA. In zijn onder zoek naar behoud en toegankelijkheid van openbare archieven in Zuid-Afrika heeft Patrick Ngulube geconcludeerd dat er nog steeds veel praktische barrières MAAIKE BERGMANS, EVERT FLORIJN, MARIS KA HEI J MANS-VAN BRUGGEN, JULIA ROM IJN-WIXLEY, ARON DE VRIES VOORBIJ GEHEIMHOUDING IN HET GEMENEBEST 116 Verne Harris, 'Using the promotion of access to information act' (2002) www.saha.org.za/research/publications/FOIP_l_l_Harris.pdf 117 R. Sorensen, 'Paying for access to information' (februari 2004). 118 Harris, 'Using the promotion of access to information act'. 119 'Concerns Raised over Access to Information Act,' Mail Guardian (10 mei 2001); Terry Bell, 'State agencies punch hole in Act', Mail Guardian (22 juni 2004); R. Calland, 'SA fails the right to know', Mail <Sc Guardian, 23 september 2004. 120 'Section 5: Annexures. Promotion of Access to Information Act Report to Parliament', in: South African Human Rights Commission Annual Report 2004/05, 96. 121 Government Notice R1094 (21 augustus 2002); Government Notice R340 (28 februari 2003) en Government Notice 1243 (29 augustus 2003). 122 'Part 5: Annexures', in: South African Human Rights Commission Annual Report 2005/06, 86. 161

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2006 | | pagina 163