Zowel onder de regeringen van de Conservatieve partij als de Labour-partij bleef
de overheid tot ver in de jaren negentig geobsedeerd door geheimhouding.11
Dit wil niet zeggen dat de overheid zich niets gelegen liet liggen aan de burgers. Zo
werden veel overheidsbedrijven in die periode geprivatiseerd, en werd de publieke
dienstverlening van de overheid efficiënter gemaakt. Officieel bleef de regering
echter tegen de wettelijke regeling van 'freedom of information'
De eerste aanwijsbare aanzet voor een nieuwe benadering van overheids
informatie vond plaats in 1994. In dat jaar stelde de regering een administratieve
code12 op voor toegang tot informatie (geen documenten) van de Nationale
Ombudsman. Deze code is het gevolg van de White paper13 'Open Government'
van een jaar daarvoor.
In 1997 is echter een rigoureuze politieke verandering waar te nemen, die een
stroomversnelling in het openbaarheidsregime tot gevolg had. Midden jaren
negentig wijzigde de Labour-partij de politieke koers en de naam van de partij in
New Labour. In 1997 leidde deze nieuwe aanpak tot een verpletterende verkiezings
overwinning, deels vanwege de belofte om de overheid transparanter te maken.
De nieuwe regering wijzigde de politieke en wetgevende structuur ingrijpend.
Zo werd het Lagerhuis gemoderniseerd, in het bijzonder de procedures om tot wet
geving te komen. Het Hogerhuis werd zelfs gereduceerd van bijna zevenhonderd
leden naar tweeënnegentig. Behalve de wetgevende macht werd ook de juridische
structuur aangepakt. Van oudsher werden rechters aangewezen door de Lord
Chancellor. In 1997 zette New Labour een nieuw, onafhankelijk Supreme Court
op, die deze taak van de Lord Chancellor overnam. Een derde ingrijpende ver
andering was dat de federale regering werd gesplitst. Vanaf dat moment bestaat er
naast het parlement voor Groot-Brittannië een Federal parlement voor Noord-
Ierland en voor Schotland en een parlement for primary legislation voor Wales. Als
gevolg van deze splitsing hebben zowel Schotland als Noord-Ierland aanvullende
(of vervangende) wetgeving opgesteld. Zo heeft Schotland sinds 2002 ook een
Freedom of information Act. In dit artikel blijft de Schotse FOIA buiten beschou
wing. Intern werd Engeland, als gevolg van de Regional Development Agencies Act
1998, opgedeeld in acht Regions. In feite kent Groot-Brittannië sinds deze Act een
extra overheidslaag, tussen de lokale en nationale overheid.
Midden in deze turbulente tijd werd ook de openbaarheidswetgeving aangepast.
In feite was het opstellen van een Freedom of information zelfs een van de speer
punten van het beleid van New Labour. Reeds in het verkiezingsjaar 1997 werd
een White paper gepubliceerd, waarbij het weinig scheelde of deze werd omgezet in
een Freedom of Information Bill. In deze White paper werden nieuwe doelen
uitgezet voor recht tot toegang tot overheidsinformatie. Een van de belangrijkste
punten was de creatie van de post van een Information Commissioner. Deze
White paper wordt algemeen gezien als de voorloper van de Freedom of information
2000.14 Helaas biedt de uiteindelijke Act minder vergaande toegang tot over
heidsinformatie dan het oorspronkelijke White paper. Zo wordt de weigerings
procedure minder formeel, en de uitzonderingsgronden zijn wel erg algemeen
OPENBAARHEID IN DE PRAKTIJK
11 T. Mendel (Unesco), Freedom of Information; A Comparative Legal SurveyUNESCO-rapport
(New Delhi 2003) p. 91.
12 De Code of Practice on Access to Government Information.
13 Een White Paper is vergelijkbaar met een wetsvoorstel, en wordt besproken in het parlement.
14 P. Birkenshaw, 'Proposals for Freedom of Information in the United Kingdom', Government Information
Quarterly 16, nr. 2 (1999) p. 93-110.
140
