baarheidsbeperkingen en bronvermeldingen van de over te brengen archieven.58
Volgens de Erfgoedinspectie zou een belangrijk discussiepunt de selectie van
informantendossiers van de inlichtingendiensten betreffen.59 Het blijft voorals
nog dus nog onduidelijk welke AIVD-documenten zullen worden overgebracht en
welke documenten hiervan ooit opvraagbaar zullen zijn bij het Nationaal Archief.
Openbaarheid na overbrenging archieven
De archiefbescheiden die niet voor vernietiging in aanmerking komen en ouder
zijn dan twintig jaar zouden conform de Archiefwet 1995 (artikel 12) overge
bracht moeten worden naar een archiefbewaarplaats; de archieven vallen hierna
niet langer onder de zorg van de AIVD en zouden openbaar worden. De WIVD
2002 kent echter een specifiekere bepaling. Artikel 44 stelt dat alleen die
bescheiden over zullen worden gebracht, waarvan is vastgesteld dat daaraan geen
beperkingen aan de openbaarheid dienen te worden gesteld met het oog op het
belang van de staat of van diens bondgenoten; dus alleen die bescheiden, die
onder de AIVD al volledig openbaar waren. De openbaarheidsbeperkingen gelden
in principe alleen voor archiefbescheiden die jonger zijn dan 75 jaar, tenzij de
minister, in het belang van de Staat, anders beslist. Dit betekent in feite dat alle
archieven, ook die ouder zijn dan 75 jaar, buiten de openbaarheid kunnen
worden gehouden; het 'belang van de staat' is immers een rekbaar begrip.
Zijn de archieven van de AIVD en voorlopers nu volledig openbaar na overbren
ging? De AIVD is niet royaal geweest met het overdragen, en daarmee openbaar
maken, van haar archiefbescheiden. In 2001 heeft de dienst voor het eerst een
archief officieel overgedragen aan het Algemeen Rijksarchief (nu: Nationaal
Archief). Het betreft het archief van één van de voorgangers van de BVD, het
Bureau Nationale Veiligheid.60 Het archief bevat onder meer persoonsdossiers
van Mussert en collaborateur Chris Lindemans alias 'King Kong'. Uit het
archievenoverzicht van het Nationaal Archief blijkt echter dat de overbrenging
geenszins inhoudt dat de archieven ook raadpleegbaar zijn. De beperkingen
luiden: "Complete blok beperkt openbaar tot 1 januari 2025. Inzage in bijlagen
op toegang en ontheffing openbaarheidsbeperkingen na toestemming van de
directeur Nationaal Archief. Inzage in persoons- en personeelsdossiers enkel na
aantonen door onderzoeker dat "a) het het eigen dossier betreft, b) betrokkene
overleden is, c) betrokkene meer dan 100 jaar geleden geboren is, d) betrokkene
schriftelijk toestemming geeft."61
Het is echter de vraag of deze beperking bij de AIVD/BNV-informatie nu zo ver
schilt van de overheidsarchieven met gevoelige informatie die over zijn gebracht.
Bij het Nationaal Archief zijn in overleg met de zorgdrager voor meerdere
archieven beperkingen aan de openbaarheid gesteld. Hierin worden een A- (licht)
en een B- (zwaar) regime onderscheiden. Voor inzage in archiefbescheiden met
een licht regime dient men een formulier in de studiezaal of op de website in te
vullen. Deze verzoeken kunnen worden afgehandeld door de studiezaalmedewer
ker. Inzage in B-archieven heeft meer om het lijf: bij het schriftelijke verzoek moet
OPENBAARHEID IN DE PRAKTIJK
58 Erfgoedinspectie/archieven Inspectierapport Project wegwerken achterstanden archieven, tweede deelrapportage
(14 maart 2008) p. 10 op www.minocw.nl/documenten/17004b.pdf.
59 Ibidem, p. 6.
60 BVD Jaarverslag 2001p. 107.
61 Nationaal Archief, Den Haag, Ministerie van Binnenlandse Zaken: Bureau voor Nationale Veiligheid
(BNV), (1933) 1945-1946 (1980), nummer toegang 2.04.80.
134
