hier wijken voor het belang van de waarheidsvinding: het niet achterhalen van
het lek binnen de AIVD zou leiden tot schade aan de nationale veiligheid en de
integriteit van de nationale veiligheidsdienst.45
Selectie en vernietiging van archieven
Het archiefbeheer van de AIVD valt net zoals alle andere overheidsorganisaties
onder het regime van de Archiefwet 1995. Dit houdt in dat de AIVD verplicht is
archiefbescheiden in goede, geordende en toegankelijke staat te brengen en te
bewaren, alsmede zorg te dragen voor de vernietiging van de daarvoor in aan
merking komende archiefbescheiden (artikel 3). Voor de archiefbescheiden die
bij de AIVD berusten en dus min of meer 'lopende zaken' betreffen, zijn de
Archiefwet 1995 en het Archiefbesluit 1995 van kracht. De zorgdrager voor de
archiefbescheiden die verband houden met de gegevensverwerking ten behoeve
van de AIVD, voor zover deze archiefbescheiden niet zijn overgebracht naar
een rijksarchiefbewaarplaats, is de Minister van BZK.46 De Minister van BZK
draagt tevens de politieke verantwoordelijkheid voor de beslissing of er openbaar
heidsbeperkingen aan de archiefstukken gesteld kunnen worden.
Verwijdering en vernietiging van archiefbescheiden mogen slechts plaatsvinden
op grond van een wettelijk vastgestelde selectielijst (artikel 5). Ongeoorloofde
vernietiging houdt in dat de betreffende archiefbescheiden voor altijd aan de
openbaarheid zullen zijn onttrokken.
In 1992 kwam door onderzoek van De Graaff en Wiebes aan het licht dat er
rapportages van de Inlichtingendienst Buitenland waren vernietigd, in strijd met
de toen geldende AW 1962.49 Na Kamervragen van Valk en Stoffelen werd dit
ontkend door de minister-president Lubbers.48
Op 3 december 1997 verscheen er een artikel in NRC Handelsblad waarin het
vermoeden werd uitgesproken dat er opnieuw archieven van de inlichtingen
diensten zouden zijn vernietigd, ondanks de toezeggingen dat dit niet zou
gebeuren voordat er een selectielijst zou zijn vastgesteld.49 Dit was aanleiding tot
het instellen van een werkgroep voor het verrichten van nader onderzoek naar
het beheer van en het beleid met betrekking tot de archieven van de inlichtingen
en veiligheidsdiensten, alsmede de wijze waarop de Kamer daarover werd ingelicht
door de regering.50 Uiteindelijk kon niet bewezen worden of archiefbescheiden
bewust zijn vernietigd.51 Toch heeft het rapport er in elk geval toe geleid dat in het
jaarverslag vanaf 1999 een aparte paragraaf werd gewijd aan het archiefbeheer.
OPENBAARHEID IN DE PRAKTIJK
45 Hof 's-Gravenhage, KG 06/821, L/N: AY7004; Nederlandse Vereniging van Journalisten, 'Bezwaar tegen
gijzeling journalisten' Villamedia.nl (27 nov2006) op
www.villamedia.nl/n/nvj/nieuws/2006nov27gijzeling.shtm; Scans van de gelekte werkdossiers van het
Mikado-team zijn te vinden via www.burojansen.nl/artikelen_item.php?id=343. Zie ook Commissie van
Toezicht betreffende de Inlichtingen- en veiligheidsdiensten, Toezichtsrapport inzake het onderzoek van de
AIVD naar het uitlekken van Staatsgeheimen (CTVID 10) op www.ctivd.nl/?Toezichtsrapporten:AIVD.
46 WIVD 2002, artikel 14, lid 3.
47 De Graaff en Wiebes, Villa Maarheeze, p. 16 e.v. en De Graaff en Wiebes, 'Dossiers Inlichtingendienst
mogen niet worden vernietigd', NRC Handelsblad 7 november 1992.
48 Aanhangsel van de Handelingen II 1992/93, nr. 152.
49 Kamerstukken II 1997/98, 25 809, 4-5, p. 3. Ook in 1995 was een rapport uitgebracht van de
Rijksarchiefdienst met betrekking tot vernietiging bij de BVD in het verleden en de door de BVD in het
verleden gehanteerde vernietigingslij sten en de processen-verbaal van vernietiging. Kamerstukken II
1997/98, 22 036, p.14.
50 Kamerstukken II 1997/98, 25 809, 4-5.
132