i Inleiding
Van emancipatie
tot professionalisering
De ontwikkelingen in de audiovisuele
archivering sinds 1997
Inleiding
In het jaar 2000 beschrijft Piet van Wijk in het TMG, Tijdschrift voor Media
geschiedenis de ontwikkelingen in de audiovisuele archivering in Nederland.
Van Wijk, die onder meer directeur was geweest van de Stichting Film en
Wetenschap, heeft het eigenlijk over 'de hete selectie-aardappel'.1 Maar in het
voorbijgaan schetst hij met rake streken de geschiedenis tot aan de oprichting
van het Nederlands Audiovisueel Archief in 1997, inmiddels herdoopt in
Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Zijn relaas overbrugt zo'n twintig
jaar en gaat goeddeels over de institutionele ontwikkeling - Van Wijk zelf speelde
daarin een niet onbelangrijke rol. Het artikel eindigt met de constatering dat
de infrastructuur van de audiovisuele archivering in Nederland eindelijk zijn
vorm had gekregen.
Het lijkt allemaal nog maar kortgeleden maar sinds 1997 maakt het veld van de
audiovisuele archivering weer majeure veranderingen door, nu vooral onder
invloed van de technologische ontwikkelingen. Deden eind jaren tachtig van de
vorige eeuw de eerste computers als tekstverwerkers hun intrede, halverwege de
jaren negentig al werden aarzelend de eerste internetpagina's bekeken. Nu, goed
tien jaar later, zijn de catalogi gedigitaliseerd, digitaliseren we dagelijks en
ogenschijnlijk met het grootste gemak de audiovisuele materialen zelf en vinden
we het bijna vanzelfsprekend dat we vanaf elke gewenste plek toegang tot dat
materiaal en die catalogi hebben. Wat is er in die tussentijd gebeurd in het veld,
niet alleen institutioneel maar ook inhoudelijk? Hoe zijn we zo snel gewend
geraakt aan die zo fundamenteel andere wijze van met het vak en zijn instrumen
ten omgaan, en wat betekent dat eigenlijk voor de beoefenaars van dat vak?
Knelpunten
Zoals bij Piet van Wijk ook te lezen is, raakten de ontwikkelingen in de audio
visuele archivering in de tweede helft van de jaren tachtig in een stroomversnel
ling. De toen nog vier op nationaal niveau opererende instellingen, Filmmuseum,
Groepsfoto Nederlandse omroepsters (2-10-1956): v.l.n.r. Tanja Koen (NCRV), Hannie Lips (KRO),
Verti Dixon (VPRO), Ageeth Scherphuis (AVRO) en Karin Kraaykamp (VARA)
[collectie: Nederlands Instituut voor Beelden Geluid]
MIEKE LAUWERS EN BERT HOGEN KAMP
1 Piet van Wijk, 'Een kwestie van kiezen. Acquisitie en selectie van de nationale audiovisuele collectie',
TMG, Tijdschrift voor Mediageschiedenis 1-2000, 7-34, hier 33.
11
