i??!rTr!H i t
Binnen het Depot voor Nederlandse Elektronische Publicaties (DNEP) start de
Koninklijke Bibliotheek medio 2005 met een pilotproject voor het archiveren van
websites met een nationale cultuurhistorische waarde. Het DNEP omvat nu al
digitale productie op stabiele dragers, maar ook online publicaties zoals web
artikelen en tijdschriften. De websitespilot start eerst nadat internationale
initiatieven zijn afgewacht die mogelijk oplossingen bieden voor de duurzaam-
heidsproblematiek. Het webarchief van de Anne Frank Stichting is een voorbeeld
van een meer bescheiden, domeingebonden activiteit, waarbij een gespecialiseerd
deel van het WWW - in dit geval sites over rechtsextremisme - systematisch
worden opgeslagen en aangeboden. Een ander Nederlands voorbeeld van
een domeingebonden Internetarchief is ARCHIPOL, een collectie websites van
politieke partijen, opgezet vanuit het Documentatiecentrum Nederlandse
Politieke Partijen.
Omroepen en internet
De meeste publieke en commerciële omroeporganisaties produceren vanaf
ongeveer 1995 webcontent. In sommige gevallen zijn deze websites intussen uit
gegroeid tot complete, interactieve multimedia universums, die allerlei soorten
gekoppelde informatie bevatten, geassocieerd met radio en televisie en met
politiek, cultuur en entertainment. Webactiviteiten van Nederlandse publieke
omroepen worden van overheidswege gesubsidieerd. Een schatting leert dat er in
Nederland op dit moment ongeveer 400 verschillende 'omroepsites' bestaan.3
Hieronder worden zowel overkoepelende portal sites gerekend (omroep.nl), als
'officiële'sites van publieke omroepen (AVRO.nl, KRO.nl etc.) Ook programma
sites en domeingerelateerde 'randsites' vallen hierbinnen (Netwerk.nl, TV-
babes.nl).
Als onderdeel van de culturele productie worden websites van omroeporgani
saties automatisch 'meegenomen' in de projecten van nationale archieven en
bibliotheken. Omroepwebcontent - inclusief de Nederlandse - maakt als
integraal onderdeel van het WWW impliciet deel uit van het Internetarchive.
Een aantal historische sites van de Nederlandse omroep is in dit archief nog
terug te vinden. De nationale initiatieven noch het Internetarchive hebben een
gericht en afgewogen bewaarbeleid voor deze specifieke content. In het eerste
geval worden omroepsites behandeld als een klein percentage van de veel grotere
landelijke productie. De bedoeling is hier expliciet niet de vorming van een
specialistisch media-archief waarin ook plaats is voor relevante contextsites.
Door het Internetarchive gebeurt opname van Nederlandse en andere omroep
sites at random en maar zeer incidenteel. Links naar externe sites zijn hier veelal
verloren gegaan en interactieve navigatie is niet altijd meer mogelijk.
Webcrawlers zijn doorgaans geprogrammeerd om materiaal waarop rechten
berusten te vermijden en zullen veel 'audiovisuele' pagina's hebben overgeslagen.
Anders gezegd: voor wat betreft omroepwebsites vertonen de collecties van
nationale initiatieven en het Internetarchive onwillekeurig omissies door
ongerichte of onregelmatige capturing en/of door missende sites, ontbrekende
plaatjes en verloren links.
Veel omroeporganisaties doen zelf aan 'archivering' van hun websites, in die zin
dat versies daarvan worden opgeslagen en geïndexeerd in de contentmanagement-
systemen van waaruit ze worden geproduceerd. Hoewel deze systemen in de regel
niet zijn ontwikkeld om te fungeren als digitaal archief, worden het onwille
keurig grote verzamelingen, met eigen archiveringsdisciplines waar het gaat om
selectie en indexering, als ze er al zijn. Van een gerichte selectie of een duurzaam
bewaarbeleid is echter nauwelijks sprake. 'Archivering' wordt gedaan door web
redacties of nieuwe media-afdelingen en is vooral gericht op het onderhoud en de
productie. In feite gebeurt het automatisch en impliciet. Sommige webmasters
slaan weliswaar bepaalde websites op externe dragers op, maar veel anderen
schonen hun servers regelmatig op zonder dat oude versies worden veiliggesteld.
Aan de andere kant leiden selectiedilemma's vaak tot situaties waarin praktisch
elke versie van elke file wordt bewaard. In het algemeen geldt dat hoe uitgebrei
der en ontwikkelder de webactiviteiten van de organisatie zijn, hoe meer er
serieus wordt nagedacht over de lange termijn. In sommige gevallen heeft dit
geleid tot het instellen van goed georganiseerde nieuwe-media-archieven. Maar
onder veel nationale en buitenlandse omroepen is een formeel centraal beleid
voor webarchivering nog een zeldzaamheid. Er is meestal geen sprake van een
organisatorische inbedding en het gebied is simpelweg te jong om er professio
nele opslag- en catalogusprotocollen voor te hebben ontwikkeld. Men lijkt nog
weinig besef te hebben van de culturele waarde noch van de hergebruiks- en
exploitatiemogelijkheden van dit materiaal.
BEHOUD
I.l3l*|
uii'd btfi [mnha C#b
li. nc in u_kWh»yyiljiJ i*««4
Hoa iiT4 <a:4-:vii tn rv: i«->-> S*m
fr* JÉh-Jjrt wS+fc lA -»»i ufrlMfaft. I
Search Rvsulï foi Jan til1- fttóv 2t, 2D0<
1WG TS! 18W 3CMM 2001 2KQ 2003
1 pi^K 'it |ÏH]M I (UQM 4 pifK fr r'*0*3 i 0i##K it pI LL fU4*C
C»: QZ. YTX 'tb2' Cmc 12 lag Jir 3. IOT? v» '1 :.*T1 PjLÜJSni P ■nS'. Mü t 3J0
v ie- m ivTi ig? jk rtt a.aiM
Ine C IW 1 Nh I? IfK VjID ZCÜTC fVh Pr XC'
v.. ivi an r^ii m ;ti ..,.y :ï<l
aH J i |^-"lpf**#i hffcjj W4f
Afbeelding 1. Zoekresultaten van de Way Back Machine van het Internetarchive,
die heeft gezocht naar opgeslagen versies van de website vpro.nl
3 Marsman en Nijland, Adviesrapport Internetarchivering.
80
ANNEMIEKE DE JONG HET AUDIOVISUELE DOMEIN ALS KRINGLOOPWINKEL
81
