Afbeelding 3. Website Smalfilmmuseum Naast deze virtuele presentaties zijn delen van de collectie ook regelmatig in de bioscoop te zien. Net als de conservering en ontsluiting werd ook de vertoning steeds professioneler. De eerste voorstellingen van door amateurs gemaakte films vonden vanaf 1986 plaats in de raadszaal van de gemeente Blaricum, waar dan eerst het meubilair aan de kant geschoven moest worden. Later kon het Smalfilmmuseum gebruik maken van het dorpshuis aldaar en vanaf 1995 van de filmzaal van het toenmalige NAA-Omroepmuseum. Sinds twee jaar vertoont het Smalfilmmuseum elke maand een programma op basis van de collectie in het Filmtheater in Hilversum. Zo werden het afgelopen jaar programma's gemaakt over de familiefilms van de familie Huygen (Kroniek van een familie, 11 januari 2004), vakantiefilms (Wegens vakantie geopend, 13 juni 2004) en de animatie filmers Harry Schafer en Louis Smits (De meester en zijn leerling, 14 maart 2004). Waren het aanvankelijk vooral amateurfilmers en hun familieleden die de stoelen bezetten, inmiddels hebben ook niet-filmers met historische belangstel ling, onderzoekers en studenten hun weg naar het Filmtheater gevonden. Onderzoeken hergebruik In overeenstemming met de gedragslijn voor museale beroepsethiek probeert het Smalfilmmuseum naast de verwerving, het behoud en de presentatie ook het wetenschappelijk onderzoek naar de collectie te stimuleren. Omdat het museum hier zelf nauwelijks middelen voor heeft, wordt samengewerkt met studenten en onderzoekers. Zo stelde de student Daniel Steinmeier een programma samen over vrijetijdsbesteding (Doe dat maar in je eigen tijd!, 14 november 2004) en studeerden inmiddels twee studenten van de Rijksuniversiteit Groningen en de Universiteit Utrecht af op respectievelijk de geschiedenis van de Groninger Smalfilmers en de amateurfilms van Dick Laan. In 2004 verscheen bovendien het eerste promotieonderzoek naar de geschiedenis van de amateurfilm in Nederland: Ritueel van huiselijk geluk, waarvoor auteur Susan Aasman van de Rijksuniversiteit Groningen dankbaar gebruik maakte van de collectie van het Smalfilmmuseum.13 Met onderzoeker Martina Roepke van de Universiteit van Amsterdam doet Verheul onderzoek naar de geschiedenis van de huisbioscoop van de Heinrich- Ernemann AG, waarvan de eerste resultaten werden gepresenteerd tijdens het programma Honderd jaar Ernemann Heimkino (12 december 2004).14 Ernemann bracht in 1903 het nieuwe 17,5 mm filmformaat voor amateurs op de markt en bedacht een distributiesysteem voor zowel op 17,5 mm gemaakte amateurfilms als professioneel gemaakte 35 mm films, die hij overzette op zijn eigen, smallere formaat. Uit diverse catalogi konden mensen hun eigen films kiezen om deze in de huiskamer te vertonen - in feite een soort vroege videotheek. Voor het programma in het filmtheater maakten Roepke en Verheul een reconstructie van deze prille huisbioscoop uit de jaren tien met 17,5 mm materiaal uit de collectie van het Smalfilmmuseum. Behalve door wetenschappers en studenten is de collectie zo'n tien jaar geleden al ontdekt door professionele gebruikers, zoals programmamakers en documen taire filmers. Het smalfilmmateriaal is regelmatig te zien in het televisieprogram ma's als Andere Tijden en VPRO's Zomergasten, maar ook in documentaires of actualiteitenrubrieken. Er heeft zich zelfs al eens een schrijver bij het Smalfilmmuseum gemeld die historisch amateur-materiaal wilde bekijken om inspiratie op te doen voor een nieuwe roman. De aandacht van musea, programmamakers en onderzoekers voor historisch amateurfilmmateriaal heeft bijgedragen aan de waardering voor amateurfilm als nationaal cultureel erfgoed. Om de (wetenschappelijke) belangstelling voor dit INLEIDING Filmarchief Smalfilmmu&eum 4>»tM jfc*»1 _3 y-' 1 4 KJ 3 -' c W.1— .- tbé» f >»rf "r n 48 JULIA NOORDEGRAAF EEN SMALFILMCOLLECTIE VAN NATIONAAL BELANG Afbeelding 4. Still uit familiefilm op 17,5mm Ernemann film circa 1905 [bron: Smalfilmmuseum]. 13 Aasman, Ritueel van huiselijk geluk, 2004. 14 Zie Martina Roepke, 'Eerste resultaten van het Ernemann onderzoek'. Nieuwsbrief Smalfilmmuseum (2004), nummer 4: 8-9 en http://web.inter.nl.net/users/ernemann/. 49

Periodiekviewer Koninklijke Vereniging van Archivarissen

Jaarboeken Stichting Archiefpublicaties | 2005 | | pagina 26