De (online) bezoeker als coproducent
Een zoekopdracht getiteld 'Dierenselaan' op de website levert onder andere de
volgende foto op.
Bovenstaande foto bevindt zich al vele jaren in de collectie van het Haags
Gemeentearchief. De bijbehorende omschrijving geeft weer over welke informa
tie het Haags Gemeentearchief ten aanzien van deze foto tot voor kort beschikte.
Sinds 2001 maakt de foto deel uit van de online collectie van het Haags
Gemeentearchief. Nadien wist de heer Krouwel, bezoeker van de website van het
Haags Gemeentearchief, er begin 2003 het volgende aan toe te voegen:
'Dit was het egaliseren van de grond ten behoeve van de dansvloer welke werd
aangelegd ter gelegenheid van het bevrijdingsfeest. Dit gebeurde met toestem
ming van Dhr Stemvoort, hoofd H.T.M. welke op de Dierenselaan 159
woonde. Zelfwas ik als klein kind daar getuige van. Ben geboren in 1936 en
woonde op 168. Deze festiviteiten werden georganiseerd door de winkeliersver
eniging onder leiding van Piet 'knecht' van Henneman. Zelfwas ik tijdens de
optocht Hoofdkabouter van Sneeuwwitje en de 7 dwergjes t.w. Harry Verkijk,
Jopie Stam, Jopie Zanik, Kees Henneman, Lenie van der Ham, Els van Velzen,
Henk ten Hoorn, Wim van der Ham. Direct na het feest moest deze vloer weer
verwijderd worden omdat de eerste tram na de oorlog weer ging rijden.
Via e-mail zond de heer Krouwel zijn aanvulling naar het Haags Gemeente
archief. Daar werd deze door de desbetreffende medewerker beoordeeld en ver
volgens als aanvulling op de website geplaatst. In ieder geval was hier dus sprake
van tussenkomst van het Haags Gemeentearchief. Hoe die tussenkomst in de
praktijk wordt vormgegeven is een kwestie van het maken van keuzes. De beoor
deling door de archiefinstelling kan zich namelijk op verschillende niveaus afspe
len. Het Haags Gemeentearchief heeft besloten om niet nader te onderzoeken of
hetgeen in de aanvulling staat vermeld ook daadwerkelijk op waarheid berust,
want dit is een arbeidsintensieve en inhoudelijk lang niet altijd haalbare exerci
tie. In plaats daarvan wordt bij iedere aanvulling bezien of hetgeen daarin staat
waar zou kunnen zijn, interessant zou kunnen zijn voor derden en of er geen
sprake is van bijvoorbeeld racistisch of anderszins beledigend taalgebruik. Hoe
dat ook zij, het feit dat het Haags Gemeentearchief de door de heer Krouwel aan
geleverde informatie beoordeelt en toevoegt, maakt hem van consument tot
coproducent.
De (online) bezoeker als producent
En het gaat nog verder. Inmiddels is het project 'de virtuele studiezaal' door het
Haags Gemeentearchief gelanceerd. Dit project bestaat uit een online simulatie
van de wijze waarop de huidige bezoeker van de studiezaal, in zelfbediening, de
microfiches met genealogische gegevens raadpleegt. Het Haags Gemeentearchief
verkeert, in tegenstelling tot sommige andere archiefinstellingen, in de omstan
digheid dat het genealogische bronnenmateriaal niet eerder is geïndiceerd. Hier
lag een uitdaging voor een inhaalslag. De vraag diende zich aan of eerst gekozen
moest worden voor het indiceren van bijvoorbeeld de huwelijksakten, of dat
voorrang gegeven moest worden aan het digitaliseren van de microfiches om
vervolgens het beeldmateriaal zelf op de website te kunnen plaatsen. De keuze is
gevallen op het laatste, met als uitgangspunt de verwachting dat bezoekers van
de website werkende weg het databestand met hun eigen beschrijvingen zullen
aanvullen.
Hieraan ligt een tweede fundamentele keuze ten grondslag, namelijk dat de
online bezoeker direct, dat wil zeggen zonder tussenkomst van het Haags
Gemeentearchief de database kan aanvullen, waarna de database meteen ook op
die aanvulling doorzoekbaar is. Hiermee is de online bezoeker, eenmaal uitgeno
digd (of verleid) tot het maken van beschrijvingen, een zelfstandig producent
van informatie geworden.
Het project is gestart met de collectie van 190.000 huwelijksakten tussen 1811 en
1923. De online bezoeker is daarmee in de gelegenheid om één van de meest
gevraagde bronnen te raadplegen. Het ligt tevens in de bedoeling om hier vrijwil
ligers bij te betrekken.
Hieronder volgen enige voorbeelden van de schermen van de virtuele studiezaal.
Tevens wordt aan de hand hiervan een voorbeeld van een zoekpad, met de bijbe
horende stappen, getoond.
De eerste stap is het bepalen van de huwelijksdatum via het systeem van de 10
jarige tafels. In het voorbeeld weten we slechts de naam en de periode. De naam
is Jonkmans en de periode is 1903-1922.
CONTEXT
Afbeelding 1.
Dierenselaan, mensen aan
het werk bij de tramrails
Fotonummer: 1.11453
Fotograaf: Zwan, W.H. van der
Datum: ex. mei 1945
1 zwartwitfoto 15 x 23 cm
200
HENK DUITS VAN CONSUMENT NAAR PRODUCENT
Afbeelding 2.
201