Toelichting bij Chris Hurley
The Australian ('Series') System:
An Exposition
niet dat er een einde is gekomen aan de bruikbaarheid van de klassieke benade
ring. Het nieuwe paradigma schuift het oude niet ruw aan de kant, maar neemt
het liefdevol in zich op.64 Ook in het informatietijdperk moeten bij de archief
ontsluiting bepaalde principes van Muller, Feith en Fruin worden toegepast, al
worden die principes (zoals het herkomstbeginsel) op een andere manier gefor
muleerd en gehanteerd. Bovendien is het niet realistisch om te verwachten dat
alle klassieke toegangen door de nieuwe generatie toegangen zal worden vervan
gen. Archiefgebruikers zullen op grote schaal gebruik blijven maken van klassieke
toegangen, of dat nu toegangen zijn in papieren of in digitale vorm. Dat is op
zich al een voldoende reden voor archivarissen om zich in de eigenaardigheden
van de klassieke ontsluitingsmiddelen te blijven verdiepen.
Waarom deze tekst - Achtergronden - Kernpunten
De traditie van de vorige jaarboeken voortzettend heeft de redactie opnieuw beslo
ten enkele eerder gepubliceerde buitenlandse artikelen op te nemen, waaronder
ditmaal Chris Hurley's uiteenzetting over het Australische Series System. Niet
iedere lezer zal volledig op de hoogte zijn wat met Series System bedoeld wordt en
omdat Hurley zich toch wel richt tot een publiek dat wel redelijk vertrouwd is met
het concept is een korte inleidende toelichting niet overbodig.
Een eerste vraag die antwoord behoeft is: waarom dit artikel? Waarom zou een
Australisch systeem van ordening van belang zijn voor Nederland? Ik zou die
vraag kunnen beantwoorden met een wedervraag: waarom zou de Handleiding
van Muller, Feith en Fruin van belang zijn voor Noord-Amerika, Duitsland,
Brazilië, Italië of China? Dat belang ligt niet zozeer in de directe toepasbaarheid,
maar veeleer in de ontwikkelde concepten. Er zijn trouwens meer overeenkom
sten te ontdekken tussen de Handleiding en het Series System. De generatie archi
varissen van Muller c.s. zocht naar een systeem voor het ordenen en beschrijven
van archieven van niet meer bestaande organisaties. Dat systeem vonden ze uit
eindelijk in een concept dat later in Nederland het herkomstbeginsel zou gaan
heten. Bijna een eeuw later zagen de Australische collega's de beperkingen van
dat systeem -althans van een rigide toepassing daarvan- voor het ordenen en
beschrijven van archieven die gevormd zijn door twintigste-eeuwse overheids
administraties. Deze administraties werden gekenmerkt door voortdurende
veranderingen in organisatiestructuur, waardoor ordening naar herkomst (in
de zin van archiefvormer) alleen met kunstgrepen te realiseren was. Net zo min
als de ontdekkingreis van het Nederlandse driemanschap uniek was, waren de
Australiërs de enigen die met de archivistische gevolgen van administratieve ver
anderingen te kampen hadden.1 In de Verenigde Staten bijvoorbeeld ontwikkelde
Schellenberg het Record Group concept, in feite een pragmatische uitwerking van
het traditionele herkomstbeginsel (of beter: principle of provenance). Inderdaad
bleef Schellenberg dicht bij het archiefbegrip, al nam hij het minder nauw met de
theoretische afbakening ervan. In 1966 opende de Australische archivaris Peter
Scott, werkzaam bij het toenmalige Commonwealth Archives Office in Canberra,
DE KLASSIEKE ONTSLUITING EN HAAR ONTWIKKELING
64 'Paradigmatische veranderingen in de archiefwetenschap', in: Horsman e.a. Paradigma 69-79. Archief
document is hier dus niet zoals bij Den Teuling synoniem met archiefstuk (conceptterminologie 8). 69-79.
126
PETER HORSMAN
1 In Nederland werd de oplossing gezocht in procedures waarin werd vastgelegd hoe moest worden gehandeld
met archiefstukken in geval van organisatieverandering. Het heeft zelfs nog tot beginselen geleid: transmis
siebeginsel en successiebeginsel. Omwille van de bescheiden ruimte en de loop van het verhaal blijft dat
buiten beschouwing.
127
