De klassieke ontsluiting
en haar ontwikkeling
Inleiding
De methoden en technieken die archivarissen gebruiken om archieven toeganke
lijk te maken en te houden zijn afhankelijk van de doelen die ze daarmee willen
bereiken, van de inrichting van de archiveringssystemen die ze willen beschrijven
en van de technische hulpmiddelen die hen daarbij ter beschikking staan. Een ont
sluiting die gericht is op de overzichtelijke presentatie van bronnenmateriaal voor
de professionele historicus vraagt om andere methoden en technieken dan een
ontsluiting die de archiefvormer toegang moet bieden tot zijn eigen archief; de
ontsluiting die een zo groot mogelijke cultuurparticipatie teweeg moet brengen
vraagt om andere methoden en technieken dan de ontsluiting voor de professione
le historicus. De methoden en technieken van beschrijving die werden gehanteerd
bij de ontsluiting van archieven van de bestuurscolleges van het ancien regime zijn
niet goed toepasbaar op de verbaalarchieven van de negentiende-eeuwse departe
menten; de zaaksgewijs geordende archieven van de twintigste-eeuwse bestuursor
ganen en de methoden en technieken die voor die archieven geschikt zijn laten
zich weer moeilijk toepassen op de archieven van de hedendaagse netwerkorgani
satie. Archieven die gevormd zijn na de uitvinding van telefoon, telegraaf en type
machine kunnen niet worden ontsloten met technieken die zijn ontwikkeld voor
een omgeving van perkament en zegellak, terwijl de methoden en technieken van
beschrijving uit het tijdperk van vóór de uitvinding van kopieerapparaat en
computer niet meer toereikend zijn in de periode daarna.
Dit hoofdstuk gaat over de klassieke toegangen en over hun voorgangers en
opvolgers. Het illustreert aan de hand van specifieke toegangen en toegangen
systemen de ontwikkeling van het preklassieke naar het klassieke en van het
klassieke naar het postklassieke beschrijvingsparadigma. Op de laatste paradi
gmaverschuiving, de verschuiving van een beschrijvende naar een functionele
benadering, ligt de nadruk.
In de pre-klassieke archivistiek was archief het geheel van bescheiden van een
gemeenschap, van een stad, een provincie of een staat. Muller zorgde ervoor dat
dit archiefconcept werd vervangen door het concept van de Handleiding, waarin
hx
93