Archiefwetenschap
Inleiding
Denken, spreken en schrijven over archiefwetenschap -archivistica pura- is bij
archivarissen weinig geliefd. Dat komt misschien, aldus de eerste Nederlandse
hoogleraar in de archiefwetenschap Van der Gouw, doordat "bij ons de archivis-
tiek van den aanvang af een sterk normatief karakter heeft gekregen..." Daarin is
pas kort geleden verandering gekomen, in Nederland en elders. In het buitenland
kwamen belangrijke impulsen voor de 'herontdekking' van de archiefwetenschap
halverwege de jaren '80 van Canadese archivarissen als Hugh Taylor, Tom
Nesmith en Terry Cook. Angelika Menne-Haritz, directeur van de Archivschule
in Marburg, verklaarde op het internationale archiefcongres in Montréal (1992)
de ontwikkeling van de archiefwetenschap in fasen: van de praktische archivis-
tiek naar de beschrijvende en van daar naar de moderne, functionele archief
wetenschap. Dat laatste begrip was in 1990 geïntroduceerd door Bruno Delmas,
hoogleraar aan de Ecole des Chartes. Zijn opvatting en die van Menne-Haritz
werden ten onzent overgenomen door Ketelaar, in zijn Leidse oratie (1993).
Eerder al had Ketelaar getoond beïnvloed te zijn door de denkbeelden van Taylor
en Cook. Thomassen bouwde voort op Menne-Haritz' rapport, in zijn 'Geen
woorden maar handelingen', in 1994 in het Nederlands Archievenblad versche
nen. In dat artikel werd voor het eerst archief als 'procesgebonden informatie'
gedefinieerd. Die plaatsbepaling werd de basis voor de door Thomassen geleide
vernieuwing van de archivarissenopleiding. In die opleiding stond niet meer de
'bijbel' van de descriptieve archivistiek -de Handleiding-, noch de daarop voort
bouwende 'Inleiding tot de archivistiek' van Van der Gouw centraal, maar
diende een verhandeling van Thomassen over de kernbegrippen van de functio
nele archivistiek 'Een korte introductie in de archivistiek' als uitgangspunt.
Van deze, van jaar tot jaar bijgewerkte, tekst verschijnt in dit jaarboek de actuele
versie. Het is, in al zijn bedrieglijke eenvoud, een visionaire catalogus van de
grondwaarheden van de Nederlandse archivistiek.
Van de Nederlandse archivistiek alléén? Of, zoals de Handleiding, 'non scritto
soltanto per l'Olanda, ma si bene per tutti i paesi'? Archivistiek en archivaris
kunnen zich niet losmaken van de culturele, maatschappelijke en staatkundige
série
Registratur
Manual
d archives
HOOFDSTUK X
9