Woord vooraf
Dit is de eerste aflevering van het jaarboek van de Stichting Archiefpublicaties,
de eerste van een hopelijk lange serie. Nederlandse archivarissen en aankomende
archivarissen hebben behoefte aan een forum waar ze de resultaten van hun
onderzoek en hun ideëen over de ontwikkelingen in het vakgebied kunnen
presenteren. De jaarboeken van de SAP moeten in die behoefte gaan voorzien.
Dit eerste jaarboek heeft de paradigmaverschuiving in het archivistische
vakgebied als centrale thema. In dat vakgebied is een wetenschappelijke revolutie
aan de gang is die ingrijpende veranderingen teweegbrengt in de theoriëen en
methoden van de archiefwetenschap, de omvang van het archivistische domein,
de maatschappelijke betekenis van het vak, de manier waarop archivarissen hun
beroep uitoefenen en de wijze waarop ze zich als professie organiseren.
De redactie heeft geprobeerd een verzameling artikelen bij elkaar te brengen
die elk afzonderlijk een belangrijk aspect van de veronderstelde paradigma
verschuiving illustreren en die tezamen een min of meer afgerond beeld geven
van de huidige stand van zaken. Daarbij heeft ze zoveel mogelijk Nederlandse
auteurs aan het woord willen laten.
De redactie heeft geen van die drie richtlijnen strikt toegepast, deels uit
bewuste keuze, deels uit gebrek. Om te beginnen hebben niet alle artikelen de
paradigmaverschuiving als onderwerp. De bijdrage van Jan van den Broek aan
het Internationale Archiefcongres in Beijing in 1996 over honderd jaar inter
nationale samenwerking van archivarissen bijvoorbeeld, dat maar voor weinig
Nederlandse archivarissen beschikbaar was, is vooral opgenomen omdat het van
de ontwikkelingen in de archivistiek en in de professie, die in dit jaarboek door
verschillende auteurs worden behandeld, de historische achtergrond belicht.
Deze bundel beslaat inderdaad het hele vakgebied, zoals kan worden opgemaakt
uit de titels van de drie secties: archiefwetenschap, de kwaliteit van het archief
en het archiefbeheer en de professie. Maar natuurlijk zijn er lacunes. De archief
selectie komt er ditmaal bekaaid vanaf - alleen het artikel van Cook besteedt er
enige aandacht aan. Er is momenteel noch in het Engels noch in het Nederlands
een artikel beschikbaar dat een internationaal overzicht geeft van de actuele
stand van zaken op dit gebied en het leek de redactie daarom beter de interes
sante artikelen over selectie die wel voorhanden waren voor een later moment
(en wellicht voor een themanummer) te bewaren.
6
Niet alle artikelen in dit jaarboek zijn door Nederlandse auteurs geschreven.
De redactie heeft ook artikelen opgenomen van Cook, McKemmish en
Cunningham. Voor de artikelen van Cook over honderd jaar archivistiek en
van McKemmish over het records continuum is geen Nederlands alternatief.
Het artikel van Adrian Cunningham over metadata is een beetje Nederlands,
want een bewerking van de voordracht die hij heeft uitgesproken tijdens het
symposium van de Koninklijke Vereniging van Archivarissen in Nederland
(KVAN) op 23 oktober 1998.
Het jaarboek moet ook gaan dienen als een forum voor aankomende
vakgenoten, waarbij natuurlijk vooral aan de studenten van de archiefopleidin
gen in Amsterdam wordt gedacht. Dat ditmaal nog geen bijdragen van hen zijn
opgenomen, heeft als enige oorzaak, dat de eerste scripties beschikbaar kwamen
toen de voorbereiding van het jaarboek bijna was afgesloten en dat de tijd om
deze scripties tot artikelen om te werken bijgevolg ontbrak. De kwaliteit van de
scripties wekt voor het volgende jaarboek echter hoge verwachtingen.
In deze periode van snelle veranderingen stelt de KVAN een bijzonder belang
in een goede scholing van de huidige en toekomstige generaties beroeps
beoefenaren. De ondersteuning van die scholing is een van haar belangrijkste
motieven geweest om leden die nauw bij het archiefonderwijs zijn betrokken te
vragen een jaarboek met deze formule te bewerken. Het is niet toevallig dat deze
eerste aflevering van het jaarboek als leermiddel zal worden gebruikt in het
archiefonderwijs en in de eerste plaats in het na- en bijscholingsprogramma dat
de Archiefschool in samenwerking met de Vereniging en het georganiseerde
archiefwezen vanaf augustus 1999 gaat uitvoeren.
De verschijning van dit eerste jaarboek is te danken aan de bereidwilligheid van
de auteurs om voor dit jaarboek artikelen beschikbaar te stellen, te vertalen en te
bewerken. Daarnaast is een woord van dank op zijn plaats aan de Vereniging, de
Stichting Archiefpublicaties en de Archiefschool, die door de belangeloze inzet
van mensen en middelen de publicatie mogelijk hebben gemaakt.
Peter Horsman
Eric Ketelaar
Theo Thomassen
7
