Archieven beter begrijpen
Het I-CHORA 7 congres
Van 29 tot en met 31 juli 2015 is in Amsterdam het zevende I-CHORA congres gehouden. Het
hoofdthema was veelomvattend: 'Engaging with archives and records'. Een bont en internationaal
gezelschap kwam bijeen en hoorde in totaal 26 lezingen aan.
Ordeningsprincipes
Het (beter) begrijpen van archieven stond in veel presentaties
centraal. Een van de boeiendste lezingen in dit kader werd
gegeven door de Canadezen Melanie Delva (Anglican Diocese
of New Westminster) en Melissa Adams (University College
London). Met een recent voorbeeld rondom een verzoek om
restitutie van een in een Canadese archiefinstelling berustende
fotocollectie, toonden zij aan dat (archivistische) basisprincipes
weleens kunnen botsen met ethische beslissingen.
De collectie bestond uit foto's van een inheemse gemeenschap,
in de jaren dertig van de vorige eeuw gemaakt door leden van
een zendelingenschip aan de Canadese westkust. Het verzoek
om deze in origineel over te dragen, of om op zijn minst
kopieën te verstrekken, werd gedaan door afstammelingen van
de geportretteerden. Zij meenden dat de foto's destijds waren
gemaakt zonder uitdrukkelijke toestemming. Bovendien
stonden er heilige objecten op de foto's en behoorden de op de
foto's voorkomende culturele uitingen toe aan de inheemse
gemeenschap. Ten slotte waren de foto's veelal de enige
resterende afbeeldingen van de geportretteerden.
Wijzende op de internationale beroepscode voor archivarissen
en het beleid van de instelling - geen originelen afstaan en van
niet meer dan twintig procent van een collectie kopieën
verstrekken - wees de archivaris het verzoek destijds af.
Dit tot groot verdriet en woede van de gemeenschap. Met de
VN-verklaring over de Rechten van Inheemse Volken (2007)
als uitgangspunt, op welke basis restitutie van originelen in
principe mogelijk is, is inmiddels een compromis bereikt: de
gehele collectie is in kopie aan de gemeenschap verstrekt.
De originelen blijven echter berusten bij de instelling,
voornamelijk vanwege de belangen van de erfgenamen van
de makers van de foto's.
Maar liefst vier lezingen handelden over vroegmoderne
Italiaanse archieven en de door hen gebruikte informatie
systemen. Alessandro Silvestri en Anna Gialdini (University of
London) lieten met een casestudy rond vijftiende-eeuwse
Siciliaanse archieven zien hoe belangrijk het is om, juist als
documenten gedigitaliseerd worden, de oorspronkelijke
ordeningsprincipes te doorgronden. Een analyse van de
gehanteerde bindwijze - relevante contextinformatie die bij
Het dagelijks leven van Shakespeare is grotendeels in nevelen gehuld.
Met speculatie tot gevolg ('Chandos Portret', coll. National Portrait Gallery,
via Wikimedia Commons).
en na digitalisering snel over het hoofd kan worden gezien -
bracht aan het licht dat er in het vijftiende-eeuwse Sicilië een
nieuwe manier van archivering werd ingevoerd: een losbladig
systeem, gehanteerd om grote hoeveelheden informatie te
kunnen verwerken.
In verschillende lezingen, zoals van Andrea Desolei (Universiteit
Padua) over Noord-Italiaanse archieven in de Napoleontische
tijd en Theo Thomassen (Universiteit van Amsterdam) over de
archieven van de Staten-Generaal, werd ook het belang van een
goed begrip van de gebruikte classificatiesystemen benadrukt.
Deze systemen zijn immers al tijdens het archiveringsproces
aangemaakt en kunnen voor een deel gezien worden als een
weerspiegeling van de bedrijfsprocessen van de organisaties.
De plek van bepaalde trefwoorden in een classificatiesysteem
kan zelfs iets zeggen over machtsverhoudingen, zoals deze door
de organisaties werden gezien.
28 2015 nummer 8
