r
Tarifering
Commentaar op praktijksituaties
Het valt op dat de gevonden
licentievoorwaarden nog
erg gericht zijn op de
'papieren wereld'.
Printing on demand
Karakter nieuwe verplichtingen
'Open data'
Discriminatieverbod
Licentievoorwaarden
aan het criterium dat ze niet 'nodeloos beperkend' zijn. De
regering vindt de voorwaarde van het geven van een bron
vermelding wel te rechtvaardigen, met de kanttekening dat
deze voorwaarde eerder uitzondering dan regel zou moeten
zijn. Bij gebruik in de nieuwe media lijkt bronvermelding me al
snel 'nodeloos beperkend'. Een andere conditie die volgens de
memorie van toelichting 'in bepaalde gevallen' gerechtvaardigd
kan zijn, is dat hergebruik alleen wordt toegestaan voor niet-
commercieel gebruik wanneer het materiaal zich minder goed
leent voor commerciële exploitatie. Als voorbeeld noemt men
film- en fotomateriaal van leden van het koninklijk huis. Als
voorwaarden die in geen geval wenselijk zijn noemt de regering
voorwaarden die betrekking hebben op de manier waarop de
informatie mag worden gebruikt, de schaal, de tijdspanne,
alleen eigen gebruik, of verplichte registratie.
Uitgangspunt is dat bij terbeschikkingstelling geen of slechts
marginale kosten in rekening worden gebracht (artikel 9 lid 1
voorstel Wh). Deze kosten moeten vooraf kenbaar zijn gemaakt
en er moet zijn aangegeven welke factoren een rol spelen bij
de berekening ervan. Op verzoek moet de betrokken instelling
inzicht geven in de berekening met betrekking tot een concreet
verzoek om hergebruik (artikel 9 lid 4 voorstel Wh).
Bij een regionaal archief vind ik de volgende tarieven voor
downloads en het (her)gebruik daarvan: de aanvrager betaalt
altijd 5,00. Zou dit bedrag overeenkomen met de marginale
kosten (verstrekkingskosten)? Vervolgens zijn er tarieven voor
wat op de website 'commerciële/op de handel gerichte
publicaties' worden genoemd. Er is een onderscheid naargelang
de oplage: 0-100 gratis; 101-1000 15,70; meer dan 1000
30,00 (per afbeelding). Voor een publicatie op een website,
in de openbare ruimte of op televisie is het tarief 15,00.
Het lijkt me dat deze indeling en deze tarieven moeilijk zijn
te verdedigen in het licht van het voorstel Wet hergebruik.
Uitgangspunt hierbij is immers dat hoogstens de marginale
kosten in rekening gebracht worden. Het vragen van een hoger
'commercieel tarief' is dus dubieus, maar het zou het marginale
tarief kunnen zijn. Dat dient dan na inwerkingtreding van de
wet uitgelegd te (kunnen) worden. Het onderscheid vervolgens
naar de oplage en de wijze van publicatie lijkt mij nodeloos
beperkend in de zin van het voorstel Wet hergebruik.
Bij een ander regionaal archief vind ik een veel uitgebreidere
opsplitsing naar type gebruik en oplages. Die laat ik hier rusten,
ik richt me op twee andere aspecten. In de eerste plaats maakt
men een onderscheid naar resolutie: 300 dpi kost 10,00,
30 2015 nummer 6
De Wet hergebruik regelt expliciet dat musea en bibliotheken een verzoek
tot hergebruik mogen afwijzen, als zij (auteurs)rechthebbende zijn.
Archiefinstellingen mogen dit volgens het voorstel niet (foto Wikimedia
Commons).
(vergelijk artikel 1 lid c 1 en 2 Aw). Maar die indruk is onjuist:
uit de context van de richtlijn blijkt dat het om de gehele collectie
gaat, zodat dus ook materiaal uit particuliere archieven, schenkingen
en andere acquisities (voor zover openbaar) onder de nieuwe
regels vallen.
Wat opvalt is dat de regels niet zijn geformuleerd als recht van
de burger, maar als verplichtingen van de betrokken instellingen.
Dit lijkt een subtiel verschil maar het betekent dat instellingen
een ruime discretie hebben bij de uitvoering. Bij onenigheid zal
uiteindelijk de (bestuurs)rechter een oordeel uitspreken over
mogelijke vragen: of materiaal beschikbaar gesteld moet
worden, over de vorm en over de voorwaarden, waaronder een
tarief.
Materiaal voor hergebruik dient zo veel mogelijk in de vorm van
een open en machinaal leesbaar formaat te gebeuren, samen
met de metadata, en in de beste kwaliteit. Dit sluit aan bij de
ontwikkelingen op het gebied van open data, waar ik verder
niet op in ga.3
De wijzigingen gaan uit van gelijke voorwaarden voor vergelijk
bare categorieën hergebruik. Artikel 6 voorstel Wh houdt een
discriminatieverbod in. Burgers moeten in gelijke gevallen gelijk
worden behandeld. Volgens de regering mag wel een onder
scheid worden gemaakt tussen commercieel en niet-commer-
cieel gebruik, en kunnen publieke instellingen onderling wel
zonder betaling gegevens uitwisselen, waar andere partijen
voor moeten betalen.
Licentievoorwaarden die nu min of meer automatisch worden
gesteld na een verzoek tot gebruik of hergebruik moeten
binnenkort, op grond van de nieuwe regeling, worden getoetst
